Vatandaş ve iyi banka kavramı (6)

Salih NEFTÇİ

Yüksek faiz vermek riskli mi?

Riskli bankayı nasıl ayırt edersiniz?

Yatırımcının duymuş olabileceği bir öneri şöyle der:

‘‘Mevduata, repoya normalin üzerinde yüksek faiz veren banka daha risklidir.’’

Doğru mu?

LİKİD BANKA

Likid banka kavramına geri dönmek gerekiyor.

Bazı bankalar bilançoları bozulmuş olsa da uzun süre hayatta kalabiliyorlar. Bankanın yükümlülükleri 100. Ama, elindeki varlıkların değeri, şu veya bu nedenden 90'a düşmüş. Her yükümlülüğü ödemeye kalksa, elinde yeteri kadar TL. olmayacak.

Bu bilançosu bozulmuş bir banka örneği.

Ama bankaları aniden zora sokan genelde bu değil. Likidite sıkışıklığı.

Varlıkların değeri 100, yükümlülükleri toplayın 90. Yani banka ‘‘sağlam.’’

Ama...

LİKİDİTEYE SIKIŞMAK

Diyelim ki söz konusu bankanın aniden 10 TL. bulması gerekli. Çünkü, normalde kendisiyle repo yapan vatandaş döndü, başka yatırıma yöneldi.

(Unutmayalım, TL. cinsi mevduat günümüzde eski önemini yitirdi. Bankalar ellerindeki varlıkları ya döviz borçları veya repo ile fonluyorlar. Yani esas önemli yükümlülük repo ve döviz çeşidi borçlanma. TL. mevduatına bakan kendisini kandırmış olur. Bu nokta analizlerde önemli bir faktör oluşturuyor.)

Evet... Repodan gelen para bir anda yok oldu. Banka işini görmek için gerekli olan TL.'yi nasıl sağlayacak?

Bu gibi sorunlara likidite sıkışıklığı adını veriyoruz.

Banka ya elindeki varlıkları satacak veya... repoya ödediği faizi diğer bankalarca verilenin üstüne çekecek.

FAİZ GÖSTERGESİ

Bu açıdan bakıldığında benzerlerine göre aniden daha yüksek faiz vermeye başlayan bir kurumun likiditeye sıkıştığını varsaymak mümkünmüş gibi gözüküyor. Çaresiz kalınca ne yapıp yapıp, TL. bulmanız şart değil mi?

Elinizdeki kâğıtlar likid değilse, faizleri yükseltmekten başka ne çareniz var?

Bazı noktalara dikkat edilmesi koşuluyla, doğru.

ARKADAKİ

VARLIKLAR

Örneğin biz Türkiye'de ilginç bazı kurumlar biliyoruz. Bazı özel bankalar vardır, sürekli diğerlerine kıyasla daha yüksek faiz verirler.

Bu yıllardan beri de böyle gider. Bildiğimiz kadarıyla bu bankaların sahipleri bir kenarda yüksek miktarda da likid kaynak tutar. Bilançoya bakın, göremezsiniz.

Ama bir kenarda gerekli TL. veya döviz vardır.

Likiditeye sıkıştıklarında getirirler paraları ödemelerini yaparlar.

SONUÇ

Demek ki dikkat edilmesi gereken yüksek faiz değil.

Önemli olan bankanın faizleri aniden yukarı çekmiş olması...

Piyasaya kıyasla...

...Ve geçmişte yaptıklarından farklı olarak.