Hazine dış borç bulabilir mi?

Salih NEFTÇİ

Pazartesi yazısında ele aldığımız konuya devam ediyoruz.

Uluslararası piyasaların görece bir stabiliteye kavuşmuş olması, Hazine'nin dış borç bulma olasılığını olumlu etkiledi.

Konu dün bizim piyasaların yakından izlediği bir gelişmeye dönüştü.

Hazine'nin dış borçlanmasını yeniden başlatabilir mi?

KİM VERİYOR?

Bizde fazla bilinmeyen bir nokta. Hazine'ye dış borcu kimin verdiğidir.

Genelde bu konudan söz ederken uluslararası piyasalara bakar, ‘‘yabancıların Türkiye bonolarını alıp almayacaklarını’’ tartışırız.

Oysa bu bir yerde yanıltıcı.

Hazine'nin dışarıda sattığı kâğıtların önemli bir kısmı yine Türkiye bankaları tarafından satın alınıyor.

Yani dış borcu veren, bir yerde Türkiye bankalarının kendisi.

NEDEN?

Peki Türkiye bankaları neden gidip bizim bildiğimiz TL cinsi bonoları almıyorlar da Hazine'nin sattığı yabancı para cinsinden kâğıtları alıyorlar?

Bir kere bizim bankalar TL cinsi kâğıtları fazlasıyla alıyorlar. Bunu unutmayalım.

Ama yabancı para cinsinden bonoları almalarının da en az iki nedeni var.

Hazine'nin dış piyasalarda sattığı kâğıtların Türkiye bankaları tarafından satın alınmasının birinci nedeni, vergi avantajı. Bu kâğıtları alan şirketler, kazandıkları faizin vergisini ‘‘erteleme’’ olanağına sahipler.

Şimdi bu konuda bazı şüpheler var. Ama biz Ankara'nın çaresiz olduğu ve gerekli düzenlemeleri yapacağı kanısındayız.

İkinci neden, Hazine Eurobond'larının bankaların bazı yükümlülüklerinde kullanabilir olmaları. Ayrıca döviz cinsinden olduklarından devalüasyon riskleri ‘‘yok.’’

Hepsinin ötesinde, yurtdışında satılan kâğıtlar bir kriz sırasında genellikle önceliğe sahip oluyor. Geri ödenmeme riskleri daha düşük. (İyi bir örnek olmasa da Rusya'ya bakın. Rusya dış borçlarını ödüyor. Ama iç borçların ödenmesini erteledi.)

YABANCI KATKISI

Hazine'nin borçlanmasında elbette yabancıların da rolü bulunuyor.

Bir kere bizim bankalar, Hazine Eurobond'larını alırken bunun bir kısmını yabancılardan buldukları fonlarla yapıyorlar.

İkincisi, gelip Hazine Eurobond'u alarak bunu bir portföye yerleştiren yabancı da yok değil. (Tahmin edileceği gibi, Almanya bu konuda iyi bir pazar.)

Demek ki uluslararası piyasalardaki stabilite Hazine borçlanmasına yine de yardımcı olabilecektir.

HAZİNE'NİN ŞANSI

Gelelim sorunun cevabına. Hazine, mark cinsi Eurobond satmak istiyor. Bundan başarılı olabilir mi?

Türkiye bankacılık sektörünün sorunları derinleşmeye devam ediyor. Ankara ise bu konuda herhangi bir tedbir getirmiş değil.

Ama...

Japonlar'ın ‘‘konvoy sistemi’’ ile hareket eden bizim bankalar diğer pozisyonlarını da düşünüp Hazine'nin satacağı Eurobond'ları almaya karar verebilirler.

Ancak, bankaların kaynak sıkıntısı ortadan kalkmadığı gibi, artarak da süreceğe benziyor.

Bu nedenle yüklü alım yapmaları zor olacaktır.

SONUÇ

Bir de Eurobond'ların faizi var.

Borçlanma gerçekleşirse, faiz yüksek çıkar. Ama Türkiye benzeri ülkelerin bunu da artık kabullenmeleri gerekiyor.

Uluslararası piyasalarda faizler gevşese de yüzde 2'lik eski risk primleri ancak uzun bir süre sonra görülebilecek.