Tüketici uyuşmazlıklarında tek tıkla hakem heyeti

ÖNCE Ankara’dan yazan okurum R.S.’nin sorusu: “İki ay önce 70 bin liraya aldığımız koltuk takımının kumaşı tüylendi. Bir berjerin bacağı kırıktı. Satıcıdan para iadesi istedik. Yapmadı. Hakkımızı nasıl arayabiliriz?”

Üç bin liraya aldığı marka spor ayakkabısı 10 günde yırtılan okurum M.S. de para iadesi istiyor. Nereye ve nasıl başvurabileceğini soruyor. Bu hafta, bu iki okurum ve diğer okurlarımın tüketici hakem heyeti başvurularına ilişkin sorularını yanıtlamak istedim. Okurlarımın sorularını bakın şöyle yanıtladım:

PARASAL SINIR NE KADAR

1- Tüketici hakem heyetinin görevi nedir? Kimlerden oluşur?

Hakem heyetleri, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre tüketici işlemleri ve tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla kurulan heyetler. Başkanlığı illerde ticaret il müdürü ilçelerde kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur tarafından yürütülen tüketici hakem heyetlerinin diğer üyeleri belediye, baro, tacir/esnaf ve tüketici örgütü temsilcilerinden oluşuyor.

2- 2023 yılı için parasal sınır nedir?

Başvuru sınırları tüketici uyuşmazlıklarının değerleri açısından her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen yeniden değerleme oranında belirleniyor. 2023 yılı için 66 bin TL’nin altında bulunan uyuşmazlıklarda ilçe veya il tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılması zorunlu.

3- 66 bin TL üzeri için mahkemeye mi başvuruluyor?

Tüketici uyuşmazlıklarında 28 Temmuz 2020’den itibaren dava şartı olarak arabulucuya başvuru zorunlu hale getirildi. Okurum R.S. gibi uyuşmazlık bedeli 66 bin TL’nin üzerinde örneğin 70 bin lira olan bir vatandaş hakem heyetine başvuramıyor. Bu durumda vatandaşlar önce dava şartı olarak arabulucuya gidecek. Okurum R.S. arabulucuda satıcı ile anlaşamazsa, tüketici mahkemesinde dava açabilecek. Doğrudan tüketici mahkemesine başvuru mümkün değil. Aksi halde davası mahkemece usulden reddedilir. Okurum M.S.’nin ise uyuşmazlık 3 bin TL ve hakem heyetine başvuru sınırları içinde olduğu için zorunlu olarak hakem heyetine gitmesi gerekiyor.

4- Hangi mahkemeye başvurmak gerekiyor?

Taraflar tüketici mahkemelerine başvurabiliyor. Tüketici mahkemesi bulunmayan yerlerde bu davalara bakmakla görevli asliye hukuk mahkemelerine gidilebiliyor.

SÖZLÜ BAŞVURU YAPILAMAZ

5- Başvurulur nasıl yapılır?

Hakem heyetine şahsen veya avukat aracılığıyla başvurulabilir. Bu başvuru elden, posta yoluyla veya elektronik ortamda e-Devlet kapısı üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) (https://tuketicisikayeti.ticaret.gov.tr) ile tüketici hakem heyetlerine yapılabilir. Ancak sözlü başvuru yapılamıyor. Elektronik ortamdan başvuruların TÜBİS’ten yapılması zorunlu. Başvuruların geçerliliği için uyuşmazlıkla ilgili başvuru formunun eksiksiz doldurulması, bilgi ve belgelerin sisteme yüklenmiş olması gerekli. Başvurular e-Devlet üzerinden TÜBİS kanalıyla takip edilebilir. Başvuru formu örneğine, https://ticaret.gov.tr/tuketici/tuketici-hakem-heyetleri/basvuru-formlari adresli internet sitesi üzerinden ulaşılabilir.

BELGE VARSA FOTOĞRAF EKLEYİN

6- Hangi bilgiler yer almalı?

Başvuruda, başvuru sahibinin adı, soyadı veya unvanı, T.C. kimlik numarası, diğer ülke vatandaşları için pasaport numarası ya da yabancı kimlik numarası, başvuru sahibinin tüketici olmaması durumunda vergi kimlik numarası, adresi ve varsa diğer iletişim bilgileri ile varsa vekilinin adı, soyadı, vergi kimlik numarası ile adresi, uyuşmazlık konusu, talebi ve TL cinsinden uyuşmazlık değeri ile şikâyet edilene ilişkin bilgilere yer verilmesi zorunlu. Uyuşmazlık konusunu içeren dilekçe yanında delil oluşturan ilgili belgeler varsa fotoğrafa da yer verilmeli.

DÖVİZ HESABI

7- Uyuşmazlık döviz cinsinden ise ne yapılır?

Uyuşmazlık değerinin döviz cinsinden olması durumunda söz konusu değer, başvuru tarihindeki Merkez Bankası’nın belirlediği efektif döviz satış kuru esas alınarak TL’ye çevrilir. 

8- Başvurunuzla ilgili hangi hakem heyeti yetkili?

Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine yapılabilir. İl tüketici hakem heyetleri il sınırları içinde, ilçe tüketici hakem heyetleri ise ilçe sınırları içinde yetkili. Tüketici hakem heyeti kurulmayan ilçelerde bakanlıkça o ilçe için belirlenen hakem heyeti yetkili olur. Tüketici hakem heyetleri illerde ticaret il müdürlükleri, ilçelerde kaymakamlıklar bünyesinde faaliyet gösteriyor. Ancak her ilçede tüketici hakem heyeti yok. Hakem heyeti bulunmayan yerlerde ilgili kaymakamlıklarda bulunan irtibat personelince başvurular alınarak TÜBİS’e kaydediliyor.

9- Başvuru nasıl incelenir?

Heyet incelemeyi dosya üzerinden yapar. Gerekli görülmesi halinde tüketici hakem heyetlerince taraflar ve bilirkişi dinlenebilir. Hakem heyetleri, uyuşmazlık konusuna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan isteyebilir. İstenen bilgi ve belgelerin sunulması için tebliğ tarihinden itibaren en fazla 30 gün süre verilir.

KARAR 9 AYDA

10- Tüketici hakem heyetleri ne kadar sürede karar verir?

Başvurular, başvuru tarih ve sırasına göre en geç altı ay içinde görüşülür ve karara bağlanır. Yapılan başvurunun niteliği dikkate alınarak karar süresi en fazla üç ay daha uzatılabilir. Tarafların ivedi inceleme talep etmesi ve talebin başkanca uygun bulunması halinde başvurular tüketici hakem heyetince öncelikle görüşülebilir.

11- Kararın yerine getirilmesi nasıl sağlanabilir?

Hakem heyeti kararları tarafları bağlayıcı niteliktedir. Söz konusu karar yerine getirilmezse, İcra ve İflas Kanunu kapsamında ilamların icrası hükümlerine göre uygulanmasına yönelik işlemlerin yapılması için ilgili icra dairesine başvurulabilir.

12- İtiraz edilebilir mi?

Taraflar tüketici hakem heyeti kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde tüketici hakem heyetinin veya tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine, tüketici mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesine bu karara karşı itiraz edebilir. Ancak daha önce karar veren tüketici hakem heyetine itiraz amacıyla yeniden başvuru yapılamaz. Mahkemeye itiraz aşamasında, tüketiciler Harçlar Kanunu’nda düzenlenen harçlardan muaftır. Ancak, Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca gider avansının ödenmesi gerekir. Hakem heyeti kararına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesin nitelik taşır.