×
Yoğurt, dünya mutfağına bizim hediye ettiğimiz bir süper besin.
Onu “süper besin” yapan özelliklerinin yarısı “vitamin, mineral ve güçlü protein yapısı”, yarısı da “probiyotik ve prebiyotik gücü” ile ilgilidir.
Özellikle “probiyotik” bakterileri ve “prebiyotik” besinleri bir arada bulundurması bana göre yoğurdun en mühim ve en ayrıcalıklı özelliğidir.
Eğer bir yoğurdun içinden probiyotik gücü çıkarırsanız o yoğurt “süper besin” olmaktan çıkar, sadece “güçlü gıdalardan biri” haline gelir.
Bir başka deyişle eğer bir yoğurda “süper besin” unvanı vereceksek o yoğurdun mutlaka probiyotik bakterilerden zengin olması gerekir.
Ne var ki marketlerde satılan yoğurtların çoğunun içinde üretim teknolojisinin doğal neticesi olarak yeteri kadar probiyotik bakteri bulabilmek mümkün değil.
Durum böyle olunca da tercihi öncelikle market yoğurdundan yana değil, ev yoğurdundan yana kullanmanız daha iyi netice verir.
BİZE GÖRE
Makarnanın glisemik yükü ekmekten daha düşük. Ortalama 35-50 arası. Nedeni makarnanın (gerçek makarnanın) sert durum buğdayından yapılması. Durum buğdayının unu normal una göre daha yoğun, diğer unlardan daha fazla/yoğun protein içeriyor.
“Tam durum buğdayı”ndan yapılan “gerçek” makarnaların posa/lif yapılanması da çok güçlü. Bu nedenle makarna eğer durum buğdayından yapılmışsa, beyaz fırın ekmeğine oranla daha sağlıklı bir yiyecektir.
İsterseniz biraz daha ilerleyelim. Makarnanın soğuk mu, sıcak mı yendiği de önemli. Soğuk makarna, sıcak makarnadan daha az insülin-şeker patlamalarına yol açıyor, makarnayı soğuk yemek daha doğru gibi görünüyor. Tekrar tekrar soğutulup ısıtıldığında ise makarnanın glisemik yükü (yani kilo aldırıcı etkisi) biraz daha azalıyor.
Sert pişirilmiş, dişe gelen (al dante) makarnaların da fazla pişirilenlerden daha düşük glisemik yükü var. Ayrıca makarnanın şekli de mühim deniyor. Mesela spagetti, diğer makarnalara göre daha elastik ve daha az sindirilebilir bulunuyor. Bu nedenle spagettinin glisemik yükü daha düşük sayılıyor.
Makarnaya protein eklemek de mühim bir avantaj, protein eklenmiş makarnanın glisemik yükü azalıyor. Belki de bu nedenle makarnayı –ve benzeri gıdaları- kıyma, yoğurt ya da peynir ekleyerek tüketmek daha iyi.
OKUR SORUSU
Orta yaşla ilk el sıkışmalarımız eskiden ellili yaşlarda olurdu. Şimdilerde “yetmişli yaşlar”a uzadı, ellili yaşlar “gölge çizgisi” olarak kaldı.
Bu olumlu gelişmenin sebebi “YAŞ KAYMASI!” diye özetlediğimiz değişimdir. Yaşam koşullarımız iyileşti. Kendimize daha iyi bakmayı öğrendik. Neticede gençlikte geçirdiğimiz süre uzadı. En az 15-20 yıllık bir yaş kayması yakaladık.
Bu sayede eskiden “elliliklerin” yaşadığı sağlık sorunlarını şimdi “yetmişlikler” bile yaşamayabiliyor. Daha da mühimi bugünün yetmişlikleri dünün elliliklerinden daha sağlıklı ve formda bir hayat sürüyor.
Peki bütün bunlar iyi ve tamam da “Orta yaş belirtileri neler? Orta yaşlara girdiğimizi nasıl anlayacağız?” diye sorabilirsiniz. O işaretlerin ilk 10’unu yandaki kutuda özetlemeye çalıştım. Eğer sizde sadece üçü bile varsa “HOŞ GELDİN ORTA YAŞ!” diyebilirsiniz. Buyurun…
İŞTE O İŞARETLER
Yaz bitmez tükenmez bir “meyve ve sebze bayramı” gibidir ve bu iyi bir gelişmedir. Çünkü bol ve ucuz sebze ve meyve demek daha çok vitamin, mineral, posa, daha bol antioksidan demektir. Ama yaz meyve ve sebzelerini tüketirken dikkat etmeniz gereken iki mühim noktayı ıskalamamanız gerekir...
Birincisi tarım ilaçları tehlikesidir. Çiftçilerimiz tarım kimyasallarını verimi artırmak ve ürünlerini zararlılardan korumak için kullanıyorlar.
Ne var ki bunların çoğu sağlığımıza zarar veren toksik maddeler.
Kimi karaciğeri, böbreği bozuyor. Kimi de “kanserojen” olarak hareket ediyor. Üzülerek belirtelim ki bazı yaz sebze ve meyvelerindeki bu kimyasalların miktarı çok fazla.
Bunları iyice yıkayıp üzerindeki kimyasalları tamamen temizlemeden asla yememeniz lazım.
“www.foodnews.org” bu konuda en güvenilir bilgi kaynaklarından biri. Buradaki verilere bakılırsa toksik tarımsal kimyasallardan fazlaca etkilenen yaz sebze ve meyvelerinin çoğunu biz de sık tüketiyoruz. Listeyi aşağıdaki kutuda bulacaksınız. Dikkate almanızı tavsiye ederim.
İkinci sorun ise yaz meyvelerinin çoğunun fruktoz zengini olması. Özellikle incir ve üzüm bu konuda hemen öne çıkan meyveler.
1- Doğru beslenin: Çok önemli bir bellek gücü belirleyicisi. Vitaminlerden (Özellikle B12, folik asit, B6, D, E ve C vitaminleri), minerallerden (magnezyum), antioksidanlardan (özellikle yeşil çaydaki kateşin, domatesteki likopen, havuçtaki betakaroten, ıspanaktaki koenzim) ve omega-3 yağlarından (özellikle DHA zengini besinler, mesela balık!) zengin beslenenler yaşlanınca daha az bellek sorunu yaşıyor.
2- Egzersiz yapın: Egzersiz sadece kas ve eklemlerinizin değil, beyninizin de gücünü, kuvvetini, esnekliğini artırıyor.
Attığınız her fazla adım daha güçlü ve yoğun nöronlar (sinir hücreleri) arası haberleşme ağı (sinapslar) ve daha çok ve güçlü bir beyin damar organizasyonu anlamına geliyor.
Özetle düzenli fiziksel aktivite ve egzersiz alışkanlığı (yürüyüş) bunama riskinizi minimuma indiriyor.
3- İyi uyuyun: Sağlam bir bellek için kaliteli ve yeterli bir uyku vazgeçilmez bir zorunluluk.
Yaş ilerledikçe doğum günü kutlamalarımız bize bir yandan mutluluk verirken bir yandan da “geleceğe ilişkin” bazı endişeler yükler. Bu endişelerden biri de yaşlılığa bağlı “bellek kaybı” tehdididir.
Haksız da sayılmayız. Bellek kaybı yaşlanmanın en can sıkıcı ve korkutucu sonuçlarından biridir. Hele hele “bunamak” söz konusu olduğunda elimiz ayağımız birbirine karışır. Diğer taraftan “unutmak” yani “yaşa bağlı doğal bellek zayıflaması” yaşlanan beynin doğal, beklenen, olması gereken zaaflarından biridir.
Ama bunun da dozunun kaçtığı, hastalıklarla birlikte olduğu, yaşamı zora soktuğu durumlar yaşanabiliyor. Diğer taraftan normal ve sağlıklı bir beynin de zaman zaman beklenenden daha çok unutma sorunu yaşayabileceği biliniyor.
Özetle durumun ne zaman önemli, ne zaman önemsiz olduğuna karar vermek öyle pek kolay olmuyor. Dikkat etmemiz gereken şey aradaki ayrımı doğru yapmak, unutmanın normal mi, anormal mi olduğunu iyi anlamak olmalı bence.
Gelin bugün kısa bir bellek turu yapalım, yarına da “belleği korumanın köşe taşlarını” konuşalım. Buyurun...
Basit unutkanlık mı yoksa hastalık mı?
Yaşa bağlı bellek kaybı çoğu zaman korkutucu bir “bozukluk” yani ciddi bir “hastalık” değil, “normal” ve “beklenen” bir gelişme ise sorunun hastalık olup olmadığına nasıl ve kim karar verecek?
1- Sabah baş ağrıları gizli bir depresyonla ilişkili olabilir. Sessiz, derinden giden ya da yeni başlayan bir depresyonun ilk işaretlerinden birinin de sabah yataktan baş ağrılarıyla uyanmak olduğu iyi bilinir. Depresyonun diğer işaretlerinin “sabah erken saatlerde uyanmak, sabah yorgunluğu, mutsuzluk/isteksizlik/keyifsizlik, odaklanma güçlüğü, aşırı duygusallık hali” olabileceği de aklınızda olsun.
2- Eğer hipertansiyonlu biriyseniz ya da farkına varmadığınız bir hipertansiyon probleminiz varsa bu da sabah erken saatlerde kendini başınızı ağrıtarak hatırlatabilir.
Sabah baş ağrılarından yakınan herkesin ilk yapacağı işlerden biri kan basıncını öğrenmek olmalıdır.
3- Uyku apneleri/uykuda solunum durması nöbetleri, horlamalar, burnu tıkayan farklı sorunlar nedeniyle ağızdan nefes almak zorunda kalanlar, kısacası beynine gece boyunca yeteri kadar oksijen kazandıramayanlar da sabahları yataktan baş ağrısıyla uyanabilirler.
Özellikle uykuda solunum durması ve ağır horlama probleminin sabahları baş ağrısına yol açabileceği iyi biliniyor.
Yoğurt mutfak kültürümüzün en yaratıcı ürünlerinden biri, belki de en önemlisi.
Türk mutfak geleneğinin de dünya mutfaklarına güzel bir hediyesi. Ayrıca sadece lezzetli ve besleyici değil, aynı zamanda bir “süper besin!”
İçinde yalnızca kaliteli yağlar, proteinler, bol vitamin ve mineralleri (B12, kalsiyum, magnezyum) bulundurmaz, daha da mühim özelliklere sahip.
Onu süper besin yapan özellikse yapısında “probiyotik” bakterileri ve “prebiyotik” besinleri bir arada, birlikte bulundurması.
İsterseniz bazı hatırlatmalar yapalım: Probiyotikler bağırsaklarımızda yaşayan, sağlığımızı koruyup kollayan faydalı canlı mikroorganizmalar.
Prebiyotik besinlerse bu mikroorganizmaların çoğalmalarını, büyümeleri ve görevlerini daha iyi yapmalarını sağlayan, dolayısıyla bize de sağlık yararları olan “sindirilemeyen besin öğeleri”.
Bu ikili yoğurtta birlikte bulunur ve sinerji (uyum) içinde çalışır. Dolayısıyla yoğurt hem içindeki probiyotik bakteriler, hem de prebiyotik besinler sayesinde sağlığımıza olağanüstü destekler verir. Yoğurdun bu müthiş biyolojik gücü özellikle bağışıklığımızı güçlendirmek söz konusu olduğunda çok önemli.