Hayri Çetinkaya: Piyasalarda normale dönüş

Hayri ÇETİNKAYA

Piyasalar deprem şokunu atlatmaya başladı. Döviz ve bono piyasalarında, depremden sonra, aksamalarla da olsa normal işlemler yapılmasına karşın, İMKB, 9 gün sonra geçen haftanın ikinci yarısında yeniden açıldı.

Felaketin ekonomide yolaçtığı büyük kayıpların konuşulduğu günlerde açık olan döviz ve bono piyasaları, belirsizliğin yarattığı çalkantıdan payını aldı. Daha çok yabancıların bonodan çıkıp, dövize yönelmeleri nedeniyle deprem sonrasında bono faizleri yükselirken, yoğun talep nedeniyle dolar da yine ilk günlerde hızlı sıçramıştı.

Merkez Bankası ise rezevin yüksekliğine de güvenerek, döviz stoklarını biraz eritme pahasına, isteyene istediği dövizi satarak, piyasayı rahatlattı. Geçen haftaya gelindiğinde, dövizdeki spekülatif işlemlerin yerini normal operasyonlar almaya başladı. Bankaların TL. ihtiyaçlarını döviz satarak karşılamaları da dövizdeki çıkışı frenledi.

FAİZLERİN SEYRİ

Geçen hafta içinde, dış piyasalarda paritedeki yükselmeye karşın içerde doların yerinde sayması üzerine Merkez Bankası, günlük devalüasyon oranını tutturmak için bu kez piyasadan dolar toplamaya başladı. Bu da normale dönüş yolunda önemli bir gelişmeydi.

Merkez Bankası, sadece döviz cephesinde değil, APİ'deki operasyonları ile Türk Lirası piyasasının da kontrollü seyrini sağladı. Felaketin ilk günlerinde, yüzde 60'lardan hızla yüzde 80'lerin üzerine çıkan gecelik faizler, geçen hafta sonu itibariyle tekrar yüzde 70'in altına geriledi.

Felaket sonrası hızla yükselen bono faizlerinin seyri de, normalleşme sürecindeki piyasada diğer enstrümanlardan farklı değildi. Felaket öncesi yüzde 95 düzeyindeyken, depremden sonra kısa sürede hızla artarak, yüzde 112'ye kadar yükselen bono oranları da, geçen hafta tekrar eski seviyelerine doğru geriledi. Bono oranları, geçen hafta sonu itibariyle, yüzde 100 düzeyindeydi.

KAPALI KALMANIN YARARI

Felaket sonrasında borsadaki gelişmeler, döviz ve bonodan biraz farklıydı. Felaketin hemen ardından alınan kararla İMKB'de durdurulan işlemler, geçen hafta perşembe günü tekrar başladı.

Açıldığı gün yüzde 10.3'lük şok düşüş yaşanan borsa, felaketten sonraki ikinci işlem gününü, yüzde 1.4'lük primle 5 bin 277 puandan tamamladı. Döviz ve bono da yaklaşık bir hafta süren karmaşaya karşın borsa, hafta sonundaki küçük çaplı artışıyla, şoku atlatma sinyalleri verdi.

Borsanın deprem şokunu, kısa sürede atlatmasında, işlemlere 7 işgünü ara verilmesinin oynadığı rol yadsınamaz.

Hergün, çok farklı zarar rakamlarının konuşulduğu bir ortamda hisse senedi piyasası açık olsaydı, endeksteki hızlı düşüşün yanısıra, yatırımcıların kayıpları da çok daha büyük olabilirdi. Böyle bir durumda, en fazla zarara da, kuşkusuz küçük yatırımcılar uğrayacaktı. Ancak İMKB Başkanlığı, depremin sonrasında, şirketlerin uğradığı hasar bilinir hale gelinceye kadar işlemleri durdurarak, borsada fırsatçılığı da önlemiş oldu.

Bazıları, şirketlerden sağlıklı bilgiler alınıncaya kadar borsanın kapalı tutulmasına karşı çıktı. Daha fazla kapalı kalması halinde likiditenin de kaybolacağı yolundaki endişelerini anlamak mümkün. Ancak bu belirsizlik ortamında, vurgun hesabı yapan özlü oyuncuları savunmak zor. Zaten İMKB Başkanlığı da, aldığı kararlarla onların oyunlarını bozdu. Tatil nedeniyle bugün kapalı olan piyasalarda hafta, yarın yeniden başlayacak. IMF ile önümüzdeki aylarda, 3 milyar dolarlık para girişi sağlayabilecek bir anlaşma olasılığı, felaket sonrasında piyasalarda yeni umutların, yeni beklentilerin doğmasına yolaçtı.