Hayri Çetinkaya: Faizler dibe vurdu

Hayri ÇETİNKAYA

Hükümetin, gösterdiği kararlı tutum, faizin belini kırdı. Dün, gecelikten, mevduata, bonodan tahvile kadar tüm faizler hızla geriledi. Gecelik faiz oranları yüzde 20'lere kadar inerken, Hazine 13 ay vadeli tahvilleri yüzde 37 faizle sattı. Bankalar da, mevduat faizlerinde yaptıkları indirimi sürdürdü. Dün, bankalarda, aylık mevduat faizi yüzde 42'ye kadar indi.

Gecelik faiz

yüzde 23'e indi

PİYASALARDA yeni düzen, döviz ve faizde yeni dengeleri de oluşturmaya başladı. Merkez Bankası'nın açıkladığı para ve kur politikaları ile piyasalarda önceki gün başlayan uygulamalar çerçevesinde faizler hızla inişe geçti. Bankalararası Türk Lirası piyasasında gecelik faizler, hızla gerileyerek yüzde 30'un da altına indi ve sabah saatlerinde yüzde 20'lere kadar geriledi. Merkez Bankası interbankında günlük ortalama gecelik faiz yüzde 23.75'e düştü. Türk Lirası interbankında, sabah saatlerinde yüzde 25 düzeyinde seyreden oranlar, öğleden sonra biraz toparlandı ve yüzde 30'un üzerine çıkarak yüzde 33'e kadar yükseldi. İnterbankta repo oranları en son ortalama yüzde 31.70 düzeyinde gerçekleşti. 30 Aralık'ta, ortalama gecelik faiz yüzde 177 olmuştu.

Merkez Bankası da dün 8 günlük repo ihalesiyle hedeflendiği gibi piyasaya 200 trilyon lira fonladı. 555 trilyon liralık teklifini geldiği repo ihalesinde, en düşük faiz yüzde 34.85 ve en yüksek faiz de yüzde 50.7 oranında gerçekleşti.

Aylık mevduat faizi yüzde 42'ye düştü

BANKALAR da mevduata uyguladıkları faiz oranlarını peş peşe ve hızlı düşürmeye başladı. İş Bankası, Pamukbank, Sümerbank, Garanti Bankası, İktisat, Demirbank, Yapı Kredi, Dışbank, Bankekspres ve Kentbank Türk Lirası mevduata uyguladıkları faiz oranlarında indirime gittiler.

Yapı Kredi'den yapılan açıklamaya göre, banka bir ay vadeli mevduata uyguladığı faiz oranını yüzde 64'ten yüzde 52'ye, 3 aylık mevduat faiz oranını yüzde 55'ten yüzde 50'ye, 6 aylık ve bir yıllık mevduat faiz oranlarını da yüzde 50'den yüzde 45'e indirdi. Dışbank ise bir aylık faiz oranını yüzde 60'tan yüzde 45'e, 3 aylık faiz oranını yüzde 50'den yüzde 43'e, 6 aylık ve bir yıllık faizoranlarını da yüzde 45'ten yüzde 40'a çekti. Garanti Bankası, dün yeni bir indirimle, bir aylık faizini yüzde 42'ye düşürdüğünü açıkladı.

13 ay vadeli devlet

tahviline yüzde 37 faiz

HAZİNE'nin, dün düzenlediği 2000 yılının ilk ihalesinde faiz oranı da, yüzde 37.03'e kadar düştü. Hazine, 13 ay vadeli tahvil ihalesinde ortalama yıllık yüzde 37.03 bileşik faizle 604 trilyon 950 milyar liralık satış gerçekleştirdi. İhalede en yüksek bileşik faiz yüzde 37.45, en düşük bileşik faiz ise yüzde 35.99 olarak gerçekleşti. Ortalama yıllık basit faiz ise yüzde 37.87 olarak hesaplandı. Dünkü ihaleye 2 katrilyon 608.8 trilyon liralık teklif geldi. Hazine bu teklifin nominal 604 trilyon 950 milyar liralık bölümünü karşıladı. İhaleden sağlanan net borçlanma ise 423 trilyon 124 milyar lira oldu. Hazine, bundan önceki ihalesini 16 Kasım 1999’da yapmıştı. Sözkonusu ihalede yıllık ortalama yüzde 109.24 faizle 761.3 trilyon liralık 980 gün vadeli borçlanma yapılmıştı. Dün gerçekleşen ihaledeki yüzde 37.03'lük faize bakıldığında, faizin yüzde 72.21 oranında düştüğü görülüyor.

Dövizden

kaçış başladı

dolar 4500 lira düştü

HÜKÜMETİN, Merkez Bankası tarafından açıklanan para ve kur programına verdiği kararlı destek, dövizden kaçışı hızlandırdı. Bankalar, önceki gün başladıkları döviz satışlarını dün de sürdürmeleri, doların 540 bin liranın da altına 535 bin liraya kadar gerilemesine yolaçtı.

Bankalararası döviz piyasasında güne 540 bin lira düzeyinde başlayan dolar, ilerleyen saatlerde gelen satışlarla hızla inişe geçti. Döviz interbankında dolar, 535 bin liraya kadar geriledi. Merkez Bankası'nın dolar alış kotasyonu 535 bin 677 lira, satış kotasyonu da 536 bin 213 liraydı. Bankaların dolar alışları ise 535 bin 500 ve satışları da 535 bin 850 lira oldu. Dolar serbest piyasada da 4 bin 500 lira geriledi. Önceki gün 542 bin liradan satılan dolar, dün aynı piyasada 540 bin liranın da altına indi ve 537 bin 500 liradan işlem gördü. Dolardaki hızlı gerileme bankaların pozisyon açmaya başmalarına bağlanıyor. Bankaların iki günde Merkez Bankası'na yaklaşık 600 milyon dolar sattığı tahmin ediliyor. Bankaların önceki gün 400 milyon dolar, dün de 200 milyon dolar sattığı konuşuluyor.

DIŞARIDA DA DÜŞTÜ

Serbest piyasada Türk Lirası karşısında dolar değer kaybederken Alman Markı prim yaptı. Mark serbest piyasada önceki güne göre, 3 bin 600 lira birden arttı ve 283 bin liraya yükseldi. Doların değer kaybının biraz da dış borsalardaki geliymelerden kaynaklandığı söylenebilir. Keza ABD Doları uluslararası borsalarda başta Alman Markı olmak üzere önemli para birnimleri karşısında değer kaybetti. Dış borsalarda önceki gün 1.93 marktan işlem gören ABD Doları dün aynı piyasalarda 1.90 marka geriledi.

Bu arada, Avrupa Para Birimi Euro da, dola karşısında gün içinde bir sentten fazla değer kazanarak son altı haftanın en yüksek düzeyi olan 1.0330 dolara ulaştı.

Bono faizi yüzde 40'ın altında

GECELİK faizlerdeki hızlı düşüş bono piyasasına da anında yansıdı. Bono faizleri dün yüzde 40'ın da altına inerek yüzde 37.5 düzeyinde gerçekleşti. Piyasanın en aktif kağıtlarından 23 Ağustos 2000 vadeli tahvilin faizi, önceki güne göre yüzde 1.5 oranında düştü ve ortalama yüzde 40.5 düzeyine indi. gün içinde birara yüzde 37.5'e kadar gerileyen aynı kağığın faizi bugün valörlü işlemlerde ise yüzde 39.9 oldu. Merkez Bankası'nın emisyon dönüşleri ve bankaların döviz satışları ile piyasaya giren paranın dışında fonlama yaparak, piyasaya rahatlattığı belirtiliyor. Bono faizlerindeki hızlı düşüşte de, Merkez Bankası'nın piyasayı rahatlatıcı yöndeki operasyonlarının payının büyük olduğu belirtiliyor. Türk Lirası piyasasındaki rahatlık daha çok yerli bankaların dövizde pozisyon açmaya başlamalarından kaynaklanıyor.

IMF: Türk hükümeti çok cesur

TÜRKİYE ile geçen ay 4 milyar dolarlık Stand-By anlaşmasını onaylayan Uluslararası Para Fonu (IMF), Başbakan Bülent Ecevit Hükümeti'nin ekonomik programına övgüler yağdırdı.

IMF'den yapılan yazılı açıklamada, stand-by konusundaki danışmaların tamamlanarak, 22 Aralık'ta anlaşmanın onaylandığı hatırlatıldı ve IMF İcra Kurulu'nun, Türk hükümetinin ekonomik programıyla ilgili ayrıntılı görüşleri yayınlandı. Açıklamada, Türkiye'nin geçtiğimiz yıllarda yapısal zayıflıklar, dış şoklar ve yetersiz makro ekonomik politikalar nedeniyle tehlikeli bir duruma girdiği, reel faiz oranlarının yükseldiği, ekonomik yaşamın durgunlaştığı ve kamu borç oranlarının süratle arttığı anımsatıldı. IMF açıklamasında, Türk hükümetinin bu durumu tersine çevirmek için hazırladığı ‘‘cesur, anti-enflasyonist, bütçe istikrarı ve yapısal reformlara yönelik’’ ekonomik programın IMF İcra Kurulu tarafından tam destek gördüğü ve stand-by fonuna layık bulunduğu anlatıldı. Açıklamada şöyle denildi: ‘‘IMF İcra direktörleri, Türk hükümetinin ekonomik programını özellikle yetkililerin geçmişle bağlantılarını kesmeyi amaçladıklarını ortaya koyan çok sayıda bütçeye yönelik ve yapısal önlemin alınmasını övgüyle karşıladılar. Direktörler, bu önlemlerin yanı sıra önceden belirlenmiş para ve döviz kurlarına bağlı olunacağına yönelik güçlü açıklamaların Türk hükümetinin enflasyona karşı kararlılığı olarak değerlendirdiler.’ IMF açıklamasında, Türkiye'nin yapısal reformları ve özelleştirme programı da kapsamlı ve ileri görüşlü olarak nitelendi.