2010 bütçesi şimdiden tartışmalı

TBMM Genel Kurulu’nda fazla müdahale edilemeyeceği için Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçen metnin artık yürürlüğe girecek bütçe olduğunu rahatlıkla söyleyebiriz. İşte bu rakamlar üzerinden yapılan hesaplamalar, hükümetin 2010 yılında öngördüğü 50 milyar TL’lik açığın önemli miktarda sapma göstereceğini ortaya koymaya başladı.

Türkiye Ekonomik Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) önceki gün yaptığı açıklama ile 2010 yılı bütçe açığının 50 milyar değil, 70 milyar TL civarında olacağını tahmin etti.

Aslında Maliye Bakanlığı bürokratlarının mevcut şartlar içinde yaptığı ilk hesaplamalar da 70 milyar TL civarında bir açığı gösteriyordu. Daha önceki yıllarda da benzer bir gelişmeyi izlemiştik. Maliye bürokratları normal olarak, yani rasyonel bir bütçe taslağı hazırlıyorlar ama bu büyüklükler enflasyon-büyüme gibi siyasi hedeflerle yeniden harmanlanıp, yeni bir açık rakamı saptanıyor. Ancak çoğu zaman resmi hedefler değil, Maliye bürokratlarının ilk yaptıkları hesaplamalar gerçekleşiyor. İşte belli ki gelecek yıl resmi olarak açıklanacak 50 milyar TL yerine Maliye’nin ilk hesaplamalarındaki rakam yine gerçekleşecek olabilir.

Bütçe açığı hedefinin 50.1 milyar TL’yi aşarak 70 milyar TL’ye ulaşacağını öngören TEPAV, sapmanın hedeflenen vergi gelirlerinin toplanamamasından kaynaklanacağını bildirdi. TEPAV geçen yıl da bütçe açığını hedeflenen rakamın çok üzerinde çıkacağını öngörmüş ve bu öngörüsü doğru çıkmıştı.

ZAMLAR GELİYOR

Bütçe dengesinin, risk değerlendirmesi başlığı altında 2010 yılı makro hedefleri ile TEPAV modeli çerçevesinde özellikle harcama tavanlarının aşılmayacağı varsayımına dayanan iyimser senaryo kabulünde hesaplandığında, 2010 yılı bütçe açığının 63,4 milyar TL düzeyinde çıktığı belirtilen raporda, harcama riskini dikkate alan orta senaryoda ise bütçe açığının yaklaşık 70 milyar TL düzeyinde çıktığı ifade edildi.

Harcama ve gelirler hedeflerindeki artış oranlarına bakıldığında harcamalar için öngörülen artış oranları nominal artış oranı ile uyumlu görülürken, gelirler ise hedeflenen enflasyon ve büyüme oranının oldukça üzerinde çıktığı kaydedildi.

Sıkı maliye politikalarının gündemde olduğu belirtilen Raporda, şöyle denildi:

“Bütçe gelirlerindeki artış, geçmiş yıl programlarında olduğu gibi, dolaylı vergilerden ve özelleştirme nitelikli gelirlerden kaynaklanmaktadır. Bütçe gelirlerini artıran unsurlar hem vergi gelirleri hem de özelleştirme gelirlerindeki artış kaynaklı vergi dışı gelirler olmaktadır. Dolaylı vergilerde yüzde 23’e ulaşan artış oranı ekonominin canlanmasından ziyade elektrik, doğalgaz, telefon, tütün ve alkol mamulleri gibi bazı mal ve hizmetlerin fiyatlarının ve veya bunlar üzerindeki vergilerin artışı ile açıklanabilir.”�

TEPAV Raporu’nun sonuç değerlendirmesinde, 2010 mali yılı bütçesinin, gelirler çok hızlı oranda artarken, faiz dışı giderlerin oldukça makul oranlarda tutulduğu bir yapı taşıdığına dikkat çekilerek, vergi gelirlerindeki hedeflerin, hem ekonomik yapıdaki gelişmeler hem de vergi esnekliğinde kendisini gösterdiği gibi çok iddialı öngörülmesi nedenleriyle reel olarak beklentilerin altında kalma riski bulunduğuna dikkat çekildi.

Raporda kamu kesimi genel dengesi içinde özellikle merkezi yönetim, KİT ve yerel yönetimlerden kaynaklı risklere de dikkat çekildi.

Yani 2010 yılı bütçesi daha uygulamaya girmeden zora girmiş gözüküyor...