Petrol riski

Petrol fiyatları açısından en büyük risk Irak’ta devam eden savaş sonucu bu ülkenin petrol rezervlerinin dünya piyasalarına sunulamaması. Dünyanın üçüncü büyük üreticisi olan Irak’taki bu durumun da kısa sürede çözülmesi imkansız. Hatta kimi uzmanlar aylar değil yıllarla ölçülebilecek bir süre için Irak petrolünün dünya piyasalarına giremeyeceğini düşünüyor.

Brent türü hampetrolün varil fiyatı 40 dolar sınırına dayanınca kaçınılmaz olarak gözler OPEC’e çevrildi. Kuruluşun günlük petrol üretimini artırıp artırmayacağı sorulur oldu. Suudi Arabistan OPEC’in üretimini en az günlük 1.5 milyon varil artırması gerekeceğini söylemişti ve bu konunun da 3 Haziran’da Beyrut’ta yapılacak toplantıda ele alınmasını istemişti.

Ama daha önce de olduğu gibi bu konuda OPEC içinde anlaşma sağlanamıyor. Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri ve İran ve Endonezya üretimin artırılmasını istiyor. Ama bütçesindeki en önemli gelir kaynağı petrol olan ve uzun süredir ciddi ekonomik ve siyasi sıkıntılar yaşayan Hugo Chavez’in elindeki tek kozu da kaybetmek istemeyeceği bu nedenle üretim artışı istemediği belirtiliyor. Venezüella’ya göre OPEC’in üretimi yeterli seviyede.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), petrol talebinde son 16 yılın en yüksek artışının yaşandığını belirtiyor. Kuruluş bu nedenle, 2004 yılı için öngördüğü petrol talebi tahminin 270 bin varil artırarak günlük 1,95 milyon varile yükseltti. Ajansın raporunun ardında da, petrol fiyatları New York’ta da son 13 yılın en yüksek seviyesi olan 40,77 dolara seviyesine yükseldi. OPEC’in elindeki kullanılmayan petrol rezervinin kapasitesinin günlük 2,5 milyon varil olduğu tahmin ediliyor, bunun büyük kısmı Suudi Arabistan’ın elinde bulunuyor.

Petrol fiyatları Türkiye'nin enflasyonu düşürme hedefi açısından da en büyük riski oluşturuyor. Petrol fiyatları mevcut yüksek seviyesini korursa Türkiye petrole geçen yıl ödediğinden 1 milyar dolar daha fazla ödeme yapmak zorunda kalacak.

Dışbank ekonomik araştırmalardan Erkin Işık'ın hazırladığı çalışmaya göre 2004 mart ayı itibariyle Türkiye'de 12 ayda 26.4 mılyon ton  ham petrol işlenmiş. Türkiye'nin kendi yıllık üretiminin 2.3 milyon varil olduğu dikkate alınırsa ithal edilen tutar yaklaşık 24 milyon varil civarında. Bu da 176.7 milyon varil seviyesıne denk geliyor.

Bu rakamlardan yola çıkarsak hampetrolün fiyatındaki her 1 dolarlık artış Türkiye'nin yıllık dolar faturasına 177 milyon dolarlık bir ek maliyet yüklüyor.

2003 yılında Türkiye'nin petrole varil başına ödediği fiyat 28. 9 dolar olmuş. 2004 yılı içinse vadeli işlemlerin ortalamasına bakıldığında hampetrolün varil fiyatının 34. 4 dolar olacağı tahmin ediliyor. Yani geçen yılın 5.5 dolar üzerinde. Bu da yıl sonu itibariyle petrole 1 milyar dolar civarında daha fazla para ödeyeceğimiz manasına geliyor.