Paketli gıdalardaki gizli tehlikeler

Ancak pratik olmaları ve çekici görüntüleriyle ilginizi çeken bu hazır gıdalar, içerdikleri yapay tatlandırıcılarla, renklendiricilerle, koruyucularla ya da trans yağlar ile yavaş yavaş sağlığınızı da elinizden alıyor. Bu konudaki en büyük sıkıntı ise etiketlerde maddelerin isimlerinin tam olarak yazılmaması. Bir kod şeklinde yazılan katkı maddelerini çoğu zaman iyi bir etiket okuyucusu bile anlamakta zorlanıyor. Bu nedenle gıdalarda kullanılan maddelerin isimlerinin ve en tehlikelilerin hangi kodlarla etiketlerde yer aldığını bilmek önemli. Peki, etiketlerde görünce uzak durmamız gereken gıda katkı maddeleri neler? İşte ayrıntılar...

NEDEN ÜRÜN ETİKETLERİNİ OKUMALIYIZ?

Her gün marketlerden evlerinize taşıdığınız paketli gıdaların etiketlerini hiç okudunuz mu? Mesela paketli dondurulmuş gıdaların, hazır mikrodalga yemeklerinin, hazır çorbaların, sosların, makarnaların, pizzaların, işlenmiş etlerin, bulyonların, ciplerin, paketlenmiş krakerlerin, dondurmaların ya da hazır köfteler gibi ürünlerin etiketlerine göz gezdirdiniz mi? Eğer etiketlerini okuduysanız, o zaman uzun bir bileşen listesiyle karşılaşmışsınızdır. İşte bu liste, ürünün birçok katkı maddesiyle dolu bir gıda olduğunun en önemli göstergesidir. Bu ürünler, raf ömrünü uzatan kimyasalları, renklendiricileri, tatlandırıcıları ve koruyucuları içerir. Market reyonundaki yerlerini alana kadar da yoğun işlemlerden geçirilirler. Sağlığınıza zarar veren ve sayısız hastalığa davetiye çıkaran katkı maddelerinin isimlerini bilmeseniz bile, bu kadar uzun bir bileşen listesine sahip olan ürünlerden uzak durarak, kendinizi koruyabilirsiniz.

E KODLARI NEDİR?

Ürün etiketlerinin üzerinde sıkça gördüğünüz E kodları, Avrupa Birliği tarafından belirlenen kod numaralarıdır. İngilizce Avrupa anlamına gelen “Europe” kelimesinin baş harfi olan E’nin yanına rakam eklenerek, maddelerin neler olduğu belirtilir. Mesela uzak durmanız gereken maddelerin başında gelen aspartam E951 koduyla etiketlerde yer alır. Gıda katkı maddelerinin E numara sistemine göre sınıflandırılması ise şu şekildedir:

-Renklendiriciler E 100-199

-Koruyucular E 200-297

-Antioksidanlar E 300-321

-Emülsifiyer ve stabilizatörler E 322-500

-Asit baz sağlayıcılar E 500-578

-Tatlandırıcılar, koku verenler E 620-637

-Geniş amaçlılar E 900-927

YAPAY TATLANDIRICILAR (E 620-637)

Doğal şekere alternatif olarak geliştirilen yapay tatlandırıcıların hepsi kimyasal maddedir. En yaygın olanları aspartam (E951) sukraloz, sakarin, fruktoz, sükroz ve yüksek fruktoz mısır şurubudur (HFCS). Bu maddeler, doğal şekerden çok daha tatlıdır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), aspartam maddesinin potansiyel olarak kansere yol açabileceğini belirtmiş ve muhtemel kanserojen sınıfına dahil etmiştir. DSÖ, aspartam içeren ürünlerin sürekli tüketilmesinin kalp hastalığı riskini artırdığına da dikkat çekmiştir. Kola başta olmak üzere gazlı içeceklerde, meyveli yoğurt ve sütlerde, konserve meyve ile sos çeşitlerinde aspartam maddesi bulunmaktadır. Yüzyılın en kolay ulaşılabilir zehri ise yüksek fruktozlu mısır şurubudur. Bu katkı maddesini gördüğünüz her üründen uzak durun. Yapılan birçok araştırma HFCS'nin insan ömrünü kısalttığını göstermiştir. Yüksek şekerli maddeler, yiyecekleri daha lezzetli bir hale getiriyor olabilir. Ancak bir yandan da karaciğer yağlanması, obezite ve bağırsak florası bozukluğuna neden oluyor. Hatta, beyin sağlığınıza da zarar vererek, hafıza sorunları ile depresyonu da beraberinde getiriyor. 

RAF ÖMRÜNÜ UZATAN KORUYUCULAR (E200-297)

Ürünlerin raf ömrünü uzatmak için kullanılan koruyucu maddeler, aynı zamanda bakteri, küf ve mantar çoğalmasını engeller. En sık kullanılanlar arasında Sodyum benzoat (E201) vardır. Gazlı içecek, meyve suyu, salata sosları, reçeller, turşu, sakızlar, işlenmiş et, konserveler, şekerlemeler ve hazır yemeklerde bulunur. En sık kullanılan renklendiriciler arasında ise tartrazin (E102) yer alır. Gazlı içeceklerde, konservelerde, jelibon, kek, renkli dondurma ve cipslerde kullanılır. İnsan sağlığına oldukça zararlı olan diğer bir katkı maddesi ise lezzet artırıcılar kategorisinde yer alan Monosodyum Glutamat’tır. MSG kısaltmasıyla yazılan bu madde, ayrıca bitkisel hidrolize yağ, tat verici veya doğal aroma verici olarak da etiketlerde yer alır. Konserveler, hazır çorbalar, bulyonlar, dondurulmuş hazır gıdalar, cipsler, işlenmiş etler, hazır meyve suları, dondurmalar, soya ve teriyaki soslarda karşımıza çıkar.

TEK ÇÖZÜM, BİLİNÇLİ BESLENMEK

Maalesef ki, zararları saymakla bitmeyen daha birçok katkı maddesi bulunuyor. Bugün ben sizlere neden çok iyi bir etiket okuyucu olmamız gerektiği konusunda kısa bir bilgi vermek istedim. Mümkün olduğunca gıda katkı maddelerinin isimlerini araştırmanızı öneririm. Ne yazık ki, günümüz şartlarında katkı maddelerini beslenme düzeninizden tamamen çıkarmak zor. Ancak bilinçli tüketim ile sağlığınıza verdikleri zararları azaltabilirsiniz. Bunu başarabilmek için de mümkün olduğunca doğal beslenmeye özen gösterin. Tek tip beslenme yerine sağlıklı ve dengeli bir beslenme modeline geçin. Unutmayın, uzun ve kaliteli bir yaşam sürmenin sırrı, sağlıklı beslenmede gizlidir.