Herkese Kumbaracı 50 ilhamı... 20 senedir gözümüz saat 6’da!

Ekibin bu sezon sahnelediği yeni oyun ‘Hayalet Kumpanya’dan...

Bundan 25 sene önceye gidip İstanbul Teknik Üniversitesi’nde (İTÜ) okuyan mimarlık ve mühendislik öğrencilerinin seçmeli tiyatro dersine girip “Siz 2000’lerde Türkiye’de bağımsız tiyatro denince akla ilk gelen topluluklardan olacaksınız. Üstelik mühendisler, mimarlar, akademisyenler olarak yapacaksınız bunu. 50’den fazla ödül alacaksınız. Bu ekip 20’nci senesini görecek” deseydik... Ne derlerdi acaba?

1990’ların ikinci yarısında ‘İTÜ Güzel Sanatlar Tiyatro Topluluğu’ olarak, Bora Seçkin yönetiminde tiyatro dersleri alıp oyunlar çıkaran bu ‘teknik öğrenciler’ 1999’da ‘Altıdan Sonra Tiyatro’ adıyla, o vakit çok da kalabalık olmayan İstanbul tiyatro atmosferine bırakmıştı kendini.

20 senede okullar, kariyerler, evlilikler, dünyaya gelen çocuklarla ‘bildiğimiz türde’ hayatlar sürerken, bu 12 isim, akşamları 6’dan sonra bir araya gelip tiyatro yapmaya devam etti. Ailelerin “Bitmedi mi bu merak” sorusu yanıtsız kaldı. Ya da daha doğrusu, 20 yıla yayılan kolektif bir yanıt inşa ettiler: Altıdan Sonra Tiyatro, Türkiye sahnelerinin en üretken ve güçlü yapılarından biri olarak şimdi 20’nci yaşını kutluyor.

55 bin Kumbaracı50’nin 10 senede ulaştığı seyirci sayısı

2009’da Beyoğlu Kumbaracı Yokuşu’nda açtıkları Kumbaracı50, semtteki dönüşüme direnen iki özel tiyatro mekânından biri olarak yüzlerce oyuna ev sahipliği yaptı, yapıyor. Repertuvar oyunları ‘OBEB’, ‘Öldün, Duydun mu?’ gibi işler de dahil olmak üzere sezonda ortalama beş yeni oyunla seyirciyle buluşuyorlar.

Ve evet, bugün 10 kişi olan çekirdek ekip hâlâ gündüz kurumsal, akşam tiyatro mesailerini yapıyor. Ve hayır, hâlâ tiyatrodan para kazanmaları gibi bir şey söz konusu değil. Tersi var ama...

Hikâyede bir dolu etkileyici detay var: ‘Alaylı’ bir ekibin kendini defalarca ispatlaması, alternatif tiyatro hareketinin öncülerinden olması, mekân açarken tiyatro çevrelerinden yoğun destek almaları, ulusal ve uluslararası projelere imza atmaları...

Beni en çarpan kısımsa şu: Bir arada durmanın neredeyse imkânsız olduğu bir çağda, 20 senedir birlikte üreten bir topluluk olmaları.

1990’ların ikinci yarısında İTÜ’de birbirini bulan ekipten Gülhan Kadim, Seda Özen Yürük, Yaman Ömer Erzurumlu ve Yiğit Sertdemir’le hikâyeyi başa sardık:

2012 tarihli ‘Dertsiz Oyun’ pek çok ödül aldı.

1994

Erzurumlu: İTÜ’de mühendislik dışı derslerden tiyatro dersini alanlar kalabalıklaştık, oyun çıkarma disiplini oluştu. İTÜ Güzel Sanatlar Tiyatro Topluluğu 1994’ten 2001’e kadar devam etti. Senede en az iki oyunla...

1999

Erzurumlu: Bir kısmımız mezun olduk, bir süre sonra okulda tiyatro yapamaz yaşa geleceğiz. Bu birikimin heba edilmesi anlamsız olur dedik ve 12 kişilik ekip yola çıktık. 

40 20 senede sahneledikleri toplam oyun sayısı

2001

Yürük: İlk oyunumuz ‘Satıcının Ölümü’nü, Hadi Çaman Tiyatrosu’nda sahneledik. Kişisel gelirimizin yüzde 5’ini kasaya atıyorduk. Sahneyi ayarlıyor, bilet satıyor, gece afişleme yapıyorduk. Dekoru, ışığı kendimiz kuruyorduk.

2002 tarihli ‘Ver Elini, Yeni Dünya’dan...

2003

Kadim: Maya Sahnesi’ni duyduk, tanıştık ve bir anda yerleştik. 2008’e, sahne kapanana kadar oradaydık. ‘Ver Elini Yeni Dünya’, ‘Bekleme Salonu’, ‘OBEB’, ‘Öldün, Duydun mu?’ orada çıktı. Yiğit’in yazdığı ‘Bekleme Salonu’yla ilk defa kendi metnimizi oluşturduk.

2004

Yürük: En çok duyulduğumuz oyun ‘OBEB’ oldu. Grubun adını ‘OBEB’ bilenler vardı. Hâlâ dolu oynuyor.

2008

Kadim: Maya Sahnesi’yle çok güzel bir ilişkimiz oldu. “Kapatıyoruz” dendiğinde yine göçebe hale döndük. Çağlayan’da küçük bir depo tuttuk. ‘Kapıların Dışında’ çalışıyoruz, Yiğit “Burada köprü var” diyor, sandalyeye çıkıyorlar falan... Hayal ederek çalışıyorduk.

2009

Kadim: Kumbaracı50’yi açtığımız, en çok değişimi yaşadığımız sene... Farklı yapımızla kabul görür olmuştuk. Ama “Dolaş dolaş nereye kadar, bitirecek miyiz” noktasına gelmiştik. Emlakçı bir hanım vardı, bize mekân aramaktan bıkmadı. En son “Buldum” dedi. Baktık, evet, kolon var! Çok kolon var... Yiğit, mimarlar Aslı (Can Kortan) ve Ebru’yla (Gözdaşoğlu) sahne tasarımı üzerine çalıştı. Bir buçuk ayda tamamladık. Kişisel krediler alındı. ‘Duvarda çivin olsun’ kampanyasını oluşturduk. Tiyatro çevresinden çok destek aldık. Tomris İncer hep bizimle oldu, ilk çiviyi o çaktı. Mekânda ilk ‘444’ oynandı, 3 Kasım 2009...

2002 tarihli ‘Ver Elini, Yeni Dünya’dan...

2010

Kadim: Açılalı iki ay olmuştu. Tiyatro topluluğu ‘Biriken’, Özen Yula’nın oyunu ‘Yala Ama Yutma’nın provasındaydı. Oyunun fotoğrafları ve konusu çıkmaya başlayınca Akit gazetesi, ‘Ahlaksız oyun’ diye haber yaptı. Tophane’nin göbeğindeyiz, özellikle mahalleden çok hızlı bir geri dönüş oldu, “Burada bir oyun varmış!” tadında tehditler başladı. Ve belediyeden gelip “Yangın merdiveniniz yok” diyerek mühürlediler. O sene İstanbul, Avrupa Kültür Başkenti’ydi. Bir anda kendi tabanlarındakiler dahil yazarlar, “Kültür başkenti senesinde böyle bir şey olmamalı” durumuna geçti, canlı yayınlara bağlanıldı falan. Hayretle izliyoruz... Kararımız ‘Oyun oynasın’dı ama grup “Sizi de tehlikeye atmak olacak, duralım” dedi. Belediye “Hemen ruhsatı hazırlayalım” noktasına geldi, “Hazırlasanız da açamayız” dedik ve yangın merdivenini yaptırdık. Ruhsatı elimize tutuşturdular, yangın merdiveni açılışı yaptık sonra da.

14 Bu sezon oynadıkları toplam oyun sayısı

2017

Yürük: İlk kez ‘audition’la (seçme) dışarıdan ekip arkadaşları aldık.

BUGÜN

Kadim: Dördü yeni (‘Misafir’, ‘Babaannemin Masalı’, ‘Hayalet Kumpanya’, ‘Kaldırım Serçesi’) 14 oyun oynuyoruz. 15 yıl ‘OBEB’, 12 yıl ‘444’ oynadı. Oyunlar dolu oynuyor, bazılarının seyirci jenerasyonu değişti. 40’lı yaşlarımızdayız, tiyatromuzun hikâyesi açısından böyle karşılık bulması çok önemli. Yapı ekonomik olarak kendini döndürmüyor elbette. Çekirdek ekip sahne için yaptığı hiçbir işten para almıyor, bu mottomuz. ‘İkinci halka’ dediğimiz sonradan katılanlar alıyor tabii.

YARIN

Sertdemir: Geleceğe dair mottomuz “Hata yap, saçmala”. Büyük bir salonumuz, eğitim verebileceğimiz alanı olan müstakil yerimiz olsa diye bir düşüncemiz de var.