Baş hareketlerinden kişilik profili çıkarılabilir mi?

Dijital gözetim sistemleri sadece birinin kim olduğunu belirlemekle kalmıyor. Birinin nasıl hissettiğini ve ne tür bir kişiliğe sahip olduğunu çözebiliyor. Hatta gelecekte bu kişilerin nasıl davranacaklarını bile tespit edebilecek seviyeye ulaştılar. Günümüzde kafa hareketlerini incelemek, bu bilgilerin kilidini açmakta kullanılan en önemli yöntemler arasında yer alıyor.

Japonya'da bu tür sistemlerin müşterileri arasında dünyanın önde gelen yüz tanıma sağlayıcılarından NEC, en büyük güvenlik hizmetleri şirketlerinden ALSOK, Fujitsu ve Toshiba gibi devler yer alıyor. Ayrıca Güney Kore'de polis sorgulamalarında kullanılmak üzere temassız bir yalan tespit sistemi olarak geliştiriliyor. Çin'de havaalanlarında, sınır geçişlerinde ve başka birçok yerde şüpheli kişileri tespit etmek amacıyla polisin kullanımı için resmi olarak onaylanmış sistemler kullanılıyor.

Vibraimage ise bu alandaki en önemli yapay zeka araçlarından biri diyebilirim. 2001 yılından beri Rus biyometrist Viktor Minkin tarafından şirketi ELSYS Corp tarafından geliştirilmeye devam eden yapay zeka, bir kişinin kafasının kaslardan ve dolaşım sisteminden kaynaklanan istemsiz mikro hareketlerinin veya “titreşimlerinin” video görüntülerini analiz ediyor. Böylelikle klasikleşmiş hale gelen yüz ifadeleri ile analizin ötesine geçiliyor.

Minkin, bu hareketlerin duygusal durumlara bağlı olduğu fikrini destekleyen iki teori öne sürüyor. Birincisi, vücudun denge ve uzamsal yönelimden sorumlu sisteminin psikolojik ve duygusal durumlarla ilgili olduğu fikrine dayanan bir “vestibulo-duygusal refleks” varlığı. İkincisi ise belirli duygusal-zihinsel durumlar ile kaslar tarafından harcanan enerji miktarı arasında doğrudan bir bağlantı kuran duyguların termodinamik modeli. Bu teorilere göre, yüzün ve başın istem dışı hareketi nedeniyle duygu, niyet ve kişiliği görünür kılıyor. VibraImage destekçileri de bu verilerin kişilik tipini belirlemek, suç işleme olasılığı daha yüksek olan kişileri tespit etmek veya milliyet ve etnik kökene göre istihbarat türlerini sınıflandırmak için kullanılabileceğine inanıyor. Ancak bu konuda yapılan araştırmaların azlığı ve makale sayısının azlığı göz önüne alındığında, teknolojinin geçerliliği için henüz erken aşamalarda olduğumuzu söyleyebiliriz.

Elbette VibraImage, bu türdeki tek sistem değil. Örneğin; Avatar ABD-Meksika sınırında ve iBorderCtrl AB sınırlarında test ediliyor. Bu sistemlerin her ikisi de göçmenler arasındaki aldatmacayı tespit etmek için tasarlanmış durumda.

Daha geniş algoritmik duygu tanıma endüstrisi, 2018'de 12 milyar dolar değerindeydi. Bu endüstrinin 2026 yılına kadar 37.1 milyar dolar değerine ulaşması bekleniyor. Yapay zekanın etik gelişimi etrafında kurallar oluşturma ihtiyacına dair artan küresel endişenin ortasında, bu tür açık algoritmik gözetim ve kontrol sistemlerine çok daha yakından bakmamız gerekiyor.

Avrupa Komisyonu'nun yakın zamanda duyurduğu taslak yapay zeka düzenlemeleri, yasa uygulayıcılar tarafından duygu tanıma sistemlerinin kullanımını “yüksek riskli” olarak sınıflandırıyor.