Bilim insanları açıkladı: İnşası başladı... 'Evrenin sırrını çözebilir'

İsviçre ve Fransa sınırında yer alan Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'ndeki (CERN) Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nın (LHC) inşası 20 yıl sürdü ve 6 milyar sterlin harcandı.

Bilim insanlarının atom altı parçacıkları keşfetmesinde büyük rol oynayan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nın, ikincisinin inşasına başlandığı açıklandı.

"Geleceğin Dairesel Çarpıştırıcısı" (FCC) ismi verilen çarpıştırıcının, İsviçre-Fransa sınırında yerin 91 km derinliğinde, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'ndan 2 kat daha fazla maliyette ve 4 kat daha fazla güçte olacağı belirtildi.

CERN Genel Müdürü Fabiola Gianotti, yeni çarpıştırıcının "Doğanın bileşenlerini ve yasalarını en temel seviyelerde incelemek için insanlığın şimdiye kadar inşa ettiği en sıra dışı araç" olabileceğini söyledi.

CERN'den yapılan açıklamada, yeni çarpıştırıcının dünyaya ne gibi faydalar sağlayacağını tam olarak söylemenin mümkün olmadığı belirtildi.

2012 yılında LHC, maddenin nasıl oluştuğunu açıklamaya yardımcı olan ve Tanrı parçacığı olarak adlandırılan Higgs bozonunun varlığını keşfetmişti.

Evrenin kaderiyle bağlantısı olduğu düşünülen Higgs bozonunun, FCC ile bu sırrı çözebileceği ifade edildi.

ENDİŞELERİ BERABERİNDE GETİRDİ

CERN, FCC için ayrıntılı planlarını yayınladı. Ancak herkes projeye sıcak bakmıyor. CERN, milyonlarca ton tehlikeli karbonmonoksit yayabileceği ve küresel ısınmayı hızlandıracağı gerekçesiyle projeden vazgeçilmeye çağrıldı.

İsviçre merkezli çevre derneği Noe21, maliyeti ve iklim üzerindeki etkisine işaret ederek elektrik tüketiminin astronomik maliyeti olacağını söyledi ve projeyi "aşırı" olarak nitelendirdi.

Noe21 tarafından hazırlanan raporda, "16 milyon ton kayanın kazılması gerekecek ve milyonlarca ton karbonmonoksit salınımına neden olacak. Özellikle bilimsel faydalarının belirsiz olduğu düşünüldüğünde endişe yaratmaktadır" denildi.

Eleştiri oklarının hedefinde, FCC'nin 2040'ların ortalarında faaliyete geçeceği ve en fazla 20 yıl süreyle çalışacağı yer aldı.

FCC'nin, bilim dünyasında gizemini koruyan karanlık maddeye açıklama getirebileceği düşünülse de nasıl finanse edileceği henüz bilinmiyor.

CERN, 2028 yılına kadar üye devletlerin gerekli fonları serbest bırakıp bırakmayacaklarına karar vermeleri gerektiğini belirtti.

Frankfurt İleri Araştırmalar Enstitüsü'nden teorik fizikçi Sabine Hossenfelder, FCC'yi inşa etmek için gereken paranın daha faydalı başka bir alanda kullanılabileceğini savundu.

Grenoble Üniversitesi Neel Enstitüsü'nden fizikçi Olivier Cepas, FCC'nin finansal, ekolojik ve işletme maliyetlerinin "astronomik" rakamlara ulaşacağını belirtti.

AFP'ye konuşan Cepas, “Bu para kullanılarak daha küçük bilimsel projeleri finanse etmek daha iyi olacaktır” dedi.

CERN Sözcüsü Arnaud Marsollier, FCC'nin maliyetinin yüzde 80'ine kadarının kuruluşun bütçesinden karşılanabileceği konusunda ısrar ederek bu endişeleri gidermeye çalıştı.