Gökyüzünde ışıkların dansı

Nedir bu Kuzey Işıkları?

Güneşten kopan elektrikle yüklenmiş parçacıklar, Dünya’nın atmosferine girerek muhteşem bir doğa olayına neden oluyor ve gökyüzünde dans eden rengârenk ışıklara dönüşüyor. Birçok seyahat tutkunu da bu olaya şahit olabilmek ümidiyle kutuplara yakın bölgelere doğru yollara düşüyor her sene. Bu güzel ışık olayına ‘Aurora’ deniyor. Kuzey ışıklarıysa Aurora Borealis olarak geçiyor yani kuzeyin şafağı. Bu doğa olayı kutuplarda görüldüğü için kuzey ışıkları gibi güney ışıkları da var. Güney ışıklarına da Aurora Australis deniyor. Daha çok yeşil olarak görülse de şiddeti arttıkça pembe, mor, kırmızı gibi renklere de dönüşmesi mümkün. Hatta çok düşük şiddette bulut veya sis tabakası gibi duman renginde görmeniz bile mümkün.

Dünya var olduğundan beri görülen ışıklar her toplumda farklı anlamlar taşımaktaydı. Roma mitlerinde Aurora, şafağın tanrıçası olarak geçerdi. Ortaçağ döneminde ise ışıkları görmek savaş ya da kıtlığın habercisiydi. Kuzey Amerika yerlileri ise ışıkların, avcı ve balıkçıların ruhlarının yerini belirttiğine inanıyordu. Alaska tarafında ise ışıklar, avladıkları hayvanların ruhlarıydı yerliler için. Günümüzde ise kışın yapılacak en romantik gezilerden biri olarak hayallerimi süslüyor.

Kuzey Işıkları ne zaman görülür?

Kuzey ışıklarını görmek için ideal dönem ağustos sonu – eylül başı itibari ile başlayıp nisan sonuna kadar devam ediyor. Tatil planınızı mutlaka kuzey ışıklarının görüldüğü döneme denk getirmelisiniz. Kesin olmasa da bazı veriler, ekinoks dönemlerinde kuzey ışıklarının görülme şansının daha yüksek olduğunu göstermekte. Seyahatinizi planlarken bu detayı da dikkate alabilirsiniz.

Kuzey ışıkları uzun bir kovalamaca gerektirdiği için uzun gecelere ihtiyacınız olacak. Dolayısı ile gecelerin daha uzun yaşandığı ayları tercih etmek de bir avantaj sağlayacaktır. Araştırmalar bu ışık aktivitelerinin bir periyodunun olduğunu ve her 11 yılda bir en şiddetli seviyeye ulaştığını gösteriyor. En son 2013’te yeni periyoda girilmiş. 2024’e daha çok var ama eğer o zamana kadar göremez ve ümidinizi hala kaybetmezseniz bu tarihi kaçırmayın.

Nereye gitmeliyiz?

Konumuz Kuzey ışıkları olduğu için bu yazıda kuzey yarımkürede görebileceğiniz yerlerden bahsedeceğim. Kanada’nın Yukon, Nunavut gibi kuzey bölgeleri ile Alaska ışıkları görmek için en doğru adreslerden. Tabi bu kadar uzaklara gitmek şart değil. Grönland, İzlanda ve Faroe Adaları kuzey ışıklarının muhteşem manzaralar eşliğinde izlenebileceği diğer yerler. Biraz daha yakın olsun derseniz Norveç’in kuzeyinde yer alan Tromsø ve Lofoten Adaları, Finlandiya’nın Lapland bölgesi, İsveç’in Kiruna ve Abisko bölgeleri kuzey ışıkları için en çok tercih edilen yerler.

Tabi her ne kadar bulunduğunuz bölge kuzey ışıkları için doğru bir yer olsa da şehir ve kasabalardaki ışık kirliliğini de dikkate almanız gerekiyor. Mümkün olduğunca ışıklardan uzak karanlık bir bölgede ışıkları beklemeniz bu doğa olayını daha keyifli izlemenizi sağlayacaktır.

Işıkları görmek neden bu kadar zor?

Açıkçası seyahatimiz için araştırmalara başlayana kadar ışıkları görmenin bu kadar zor olduğunu ben de bilmiyordum. Hatta her zaman görülen bir olay olduğunu düşünüyordum. Araştırmalar yaptıkça öğrendim ki şans faktörünün etkisini sıfıra indirmek mümkün değil ancak ufak bilgiler ile şansınızı arttırmak mümkün.

Kuzey ışıklarını görebilmek için bulutsuz bir hava şart. Hava bulutlu ise güneşteki aktiviteler şiddetli olsa bile kuzey ışıklarını sadece bulutların ardında hafif bir renk olarak görebiliyorsunuz. Bu aynen dolunay dönemi havanın bulutlu olduğu gecelerde ayı göremememize sadece bulutların ardında hafif bir ışık olarak görmemize benziyor. Yerleşim yerlerinin olduğu bölgelerde ısı daha yüksek olduğu için soğuk-sıcak hava etkileşimi nedeniyle bölge üzerinde bulut oluşabiliyor. Bulunduğunuz yerde hava bulutlu ise yerleşim yerinin dışında bir bölgeye gitmeyi deneyebilirsiniz. Ayrıca seyahat sürenizi uzun tutmanız en azından bulutsuz havaya denk gelme şansınızı da arttıracaktır. Güneşteki aktiviteler ya da patlamalar diyelim ne kadar şiddetli olur ise kuzey ışıklarının oluşma olasılığı da o kadar yüksek oluyor. NASA’nın birçok uydusu sayesinde güneşteki patlamalar ve şiddetleri ile ilgili 27 günlük bir tahmin her Pazartesi güncellenip paylaşılıyor. Bu tahmine aşağıdaki linkten erişebilirsiniz. http://www.swpc.noaa.gov/products

Auroranın şiddetini ölçen değer KP olarak gösteriliyor ve sıfır ve dokuz arasında değişiyor. KP değeri ne kadar artarsa, kutuplara göre daha güneyde yer alan bölgelerde kuzey ışıklarının görülme olasılığı artıyor. Şansınızı arttırmak için mümkün olduğunca kuzeye çıkmanız düşük aktivitede bile kuzey ışıklarını görmenizi kolaylaştıracaktır. Bu tahminleri veren ve bulunduğunuz lokasyana göre size uyarılar gönderen uygulamalar da var. ‘My Aurora Forecast&Alerts’ bunların içinde en beğendiğim uygulama. ‘Aurora Forecast’ ve ‘Northern Lights Aurora Alerts’ uygulamaları da oldukça başarılı. Ücretsiz olarak indirmeniz mümkün.

Seyahate çıkmadan önce gideceğiniz bölgeyi iyi araştırıp ışıkları izleyebileceğiniz en iyi yerleri tespit etmeniz ve planınızı ona göre oluşturmanızı öneririm. Bazen bir bölge bulutlu iken belki 10 kilometre ötesinde ışıkları çok rahat izlemeniz mümkün olabiliyor. Eğer araba kullanmakla uğraşmak istemezseniz bölgeyi iyi bilen bir uzman ile kuzey ışığı avına çıkabilirsiniz. Bizim kuzey ışıkları gezimiz başladığında heyecan zirvedeydi. Kuzey ışıkları tam ümidimizin tükendiği, biz de boynu bükük göremeyenler kervanına katılacağız dediğimiz bir anda belirdi ve kısa da olsa şiddetlenip tepemizde dans etti. Bu muhteşem anı ilk seferde, -16 derecede üç dört saatlik beklemenin sonunda yaşamak nasıl güzel bir heyecandı anlatmak çok zor. Bir kere daha bu heyecanı yaşamak için yollara düşmeyi sabırsızlıkla bekliyorum.