8 SORU 8 YANIT | Tek maske mi, çift maske mi?

Pandemiden dolayı dünyada vaka ve can kaybı sayıları her gün artarken pek çok ülkede sıkı tedbirler de uygulanmaya devam ediyor. Aşılanmanın başlaması ile nefes almayı beklerken bu sefer de hem dünyada hem de ülkemizde virüsün mutasyonlu varyantı görülmeye başlandı. Özellikle İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika’da görülen varyant, Türkiye dahil birçok ülkeye sıçradı.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın yaptığı en son açıklamada "Avrupa'daki vaka artışlarının arkasındaki etmenlerden biri, virüsün mutasyonlu varyantı. Ülkemizde mutasyonlu virüs tespit edilen vatandaş sayısı 128'e yükselmiştir. 17 şehrimizde İngiltere varyantı görüldü" bilgisini vermişti.

Peki mutant virüs ile ilgili neler biliyoruz? 

ABD'de Jackson Laboratuvarı Enstitüsü'nde Baş Araştırmacı olarak çalışan immünoloji uzmanı Prof. Dr. Derya Unutmaz hurriyet.com.tr'ye anlattı.

1) Mutasyonlu virüs tam olarak nedir ve ne kadar tehlikeli?

Şu anda iki çeşit mutasyonlu virüs var, ama şunu da belirtmeliyim virüs devamlı mutasyona da uğruyor. Fakat bu mutasyonlar, virüsün bulaşıcılığının ve bağışıklık sisteminden kaçışını sağlayan fonksiyonel mutasyonlar. Bu bakımdan bunlara varyant diyoruz. Tehlikesi ise virüsün çok daha bulaşıcı olması. Kesin olmamakla birlikte belki de yüzde 50’den daha fazla bulaşıcı…

2) Daha ölümcül olduğunu söyleyebilir miyiz?

Bu konuda aslında çelişkili bilgiler var, henüz tam net değil. Yalnız fazla bulaşıcı olmasından dolayı çok tehlikeli olduğunu söyleyebiliriz. Bu mutasyonlar bağışıklık sisteminin antikorlarından kaçış mutasyonları… 

3) Mutant virüsün bu kadar hızlı yayılmasının nedeni nedir?

Sonbahardan itibaren bazı mutasyonlar seçilmeye başladı. Yani bir virüs mutasyona uğrayıp diğer varyantların tiplerinden daha fazla yayılıyorsa o bir şekilde seçiliyor ve rekabetçi hale geliyor. Aynı zamanda ne kadar çok bağışıklık oluşmaya başlarsa, bağışıklık sisteminden kaçış mutasyonları da seçilmeye başlıyor. Özellikle aşı sonrası buna dikkat etmemiz gerekiyor.

Bir kere enfekte olmuş kişiler, ikinci kez de enfekte olmaya başlıyor. Bunun da sonucunu Güney Afrika’da görüyoruz. İkinci enfeksiyonlarda çok ciddi artış var. Orada kullanan iki tip aşının etkileri, örneğin İngiltere ve Amerika’daki varyantlara göre daha az. Bu durum virüsün aşıdan da kaçabildiğini gösteriyor.

4) Mutant virüs bulaşanlar için belirtilerde bir değişiklik var mı?

İngiltere ve Güney Afrika’dakinde bir miktar değişiklikler var. Biraz daha ağır geçiriyor insanlar. Örneğin koku ve tat kaybı daha az oluyor ama bu şekilde belirtiler varsa kişi enfeksiyonu daha hafif geçiriyor. Daha çok öksürük ve bazılarında solunum sıkıntıları daha ağır oluyor. Bu durum da şundan dolayı olabilir. Virüs bu mutasyonlara uğrayarak hücrelerin içine daha rahat girebiliyor. Bağışıklıktan da bir miktar kaçabilirse daha fazla kendisini kopyalayabiliyor. Bu da üst solunum yolundan alt solunum yoluna geçmesine kolaylık sağlayabilir. Bu nedenle hastalık, bir miktar daha özellikle gençlerde ağır geçebilir. Zaten bu veriler şu anda tüm dünyada toplanıyor.

5) Mutasyona karşı önlemlerimizi nasıl güncellemeliyiz?

Pandeminin başından beri kapalı alanlara ve riski yüksek yerlere çift maskeyle girdim. Bunun olması gerektiğini de söyledim. Tek kullanılan cerrahi maskenin elbette koruyuculuğu var. Hem kendiniz için hem de karşınızdaki kişi için… Yalnız bu koruma yüzde 70 civarlarında oluyor. Bu bakımdan riski düşürmek için, özellikle kapalı alanlarda çift maske kullanılmalı. Bir de kapalı alanlarda odanın içinde de virüs parçacıkları olabilir.

6) Maske şimdi daha mı önemli hale geldi?

Tabii… Daha önce mutasyona uğramayan virüslerde maske ile korunmanız yüzde 70-80 ise şimdi daha düşük bir yüzde oldu. Bu nedenle çift maskeyi kesinlikle tavsiye ediyorum. Ben de bu şekilde kullanıyorum. Ayrıca ‘KN95’ ve ‘KF94’ denen biraz daha etkisi yüksek maskeler de kullanıyorum. Burun ve yüzü çok net bir şekilde kapatıyorlar. Bunlar ‘N95’ dediğimiz maskeler kadar etkili. Yalnız tekrar söylüyorum çift maskeleri sadece kapalı alanlarda, kalabalık yerlerde öneriyorum. Dışarda çift maske takmanın bir anlamı yok. Hatta tenha bir yerde tek başınıza yürüyorsanız maske bile takmayabilirsiniz.

7) Çift maske takmanın solunum sıkıntısına etkisi olabilir mi?

“Solunum sıkıntısı çekiyorum, ya da çekebilirim gibi” geri dönüşler alıyorum. Normal bir solunumu olan kişide çift maske takmanın solunuma etkisi olmaz. Fakat akciğer hastalığı olan ya da kalp yetmezliği gibi daha fazla oksijene ihtiyacı olan kişilerde çift maske sorun yaratabilir. Hastalığı olan kişilerin doktorlarına danışmaları daha doğru olur.

Mutant ve daha bulaşıcı korona virüslerine karşı çift maske takılmasını tavsiye ediyorum. Virüse karşı kalkanlarımızı artıralım... Bunun için bazı maske örnekleri ile bir video hazırladım, umarım faydalı olur: https://t.co/tfmodnPznW

— Derya Unutmaz, MD (@DeryaTR_) January 30, 2021

8) Hangi aşılar mutant virüse karşı etkili?

Bu aşılar arasında Biontech ve Moderna hakkında İngiltere’deki mutanta kesinlikle etkili olduklarına dair somut bilgiler var. Güney Afrika ve Brezilya mutantlarına karşı da etkili olacaklarını düşünüyoruz ama oradaki antikorların virüsü yok etmesi biraz zaman alabilir. Çok daha iyi bilgi ‘Novavax’ ve ‘Johnson and Johnson’ aşılarından geldi. Bu aşıların, İngiltere varyantına karşı hemen hemen aynı şekilde etkili olduğu ortaya çıktı. Diğer aşılarla ilgili henüz bir şey bilmiyoruz. Türkiye’de yapılan Çin aşısı Coronavac, biraz daha sıkıntılı olabilir. Bu aşıyla oluşan antikor miktarı diğer aşılardan çok daha düşük oluyor. Zaten Brezilya’dan gelen sonuçlarda da koronavirüse karşı koruyuculuğu yüzde 50 civarında olduğu için varyant virüse karşı koruyuculuğu daha da azalabilir. Şu an ülkemizde bu aşı yapıldı ve ikinci dozdan sonra aşı yapılan kişilerden alınan kan örnekleriyle test edilebilir.  

ATEŞ KARA: KAPALI MEKANDA 2 MASKE OLABİLİR

SAĞLIK Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, mutasyonlu virüse karşı çift maske uyarısı yaptı. Kara, "Eskiden aynı ortam içerisinde bulunan 10 kişiden 3'üne bulaşıyorsa şu an 6-7'sine bulaşabiliyor. Önceden mesafemiz 1 metre ise şimdi bunu en az 1,5 metre, karşılıklı durma süremiz 10 dakika ise şimdi bunu mutlaka 2-3 dakikalara indirmemiz lazım. Kapalı bir ortamda maske sayısını 2 yapabiliriz" dedi.