Ağaçlar çiçeklendi ama bir grubun ‘gözü yaşlı’

Sağlıklı kişilere hiçbir rahatsızlık vermeyen hava değişimi, polen veya nem oranlarının artışı gibi etkenler alerjik bünyelilere zor günler yaşatıyor. Eğer benim gibi astım hastasıysanız özellikle bahar aylarında kuru öksürük, nefes darlığı ve gözyaşları yakanızı bırakmıyor. Çocukluğumdan beri bu şikâyetleri yaşadım, alerji ilaçları da kullandım. Ama üç yıl önce bir göğüs hastalıkları uzmanı astım hastası olduğumu söyledi ve bir tedavi verdi. Öksürüğüm kontrol altına alındı. Dolayısıyla alerji, astım veya kronik obstrüktif akciğer hastalığını (KOAH) iyi bilmemiz ve kendimizi korumanın yollarını öğrenmemiz gerekiyor.

Memorial Ankara Hastanesi göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Metin Özkan ile erişkin alerjisi, klinik immünoloji ve göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Buket Başa Akdoğan konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

ALERJİK MİYİZ?

‘Bronşlar kasılır ve daralır’

◊ Vücudun tamamında veya bir bölümünde kızarıklık, şişlik, nefes alamama, hapşırma, burunda akıntı, gözlerde sulanma, ishal, bulantı, kusma alerji belirtisi olabilir. Bazen anafilaksi (ağır bir alerjik reaksiyon tablosu) olarak bilinen reaksiyonlar yaşanabilir. Hafif bir kaşıntıyla başlayabilen bu durum saniyeler içinde boğazda şişmeye ve nefes almada zorluğa dönüşebilir.

◊ Alerjik kişiler astıma daha yatkındır. Astım ve KOAH benzer belirtilerle; öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunumla kendini gösterebilir ama nedenleri farklıdır. KOAH’ın en önemli sebebi tütün ürünü kullanımıdır. Eğer kişi sigara içmiyorsa veya yoğun hava kirliliğinin olduğu bir işte çalışmıyorsa astımı KOAH’a dönmez.

◊ Astım hastaları alerjenle karşılaştıklarında normal insanlardan farklı reaksiyon gösterirler. Bronşlar kasılır ve daralır. Genellikle de kuru öksürük krizleri, nefes darlığı, hırıltılı solunum, nefes alıp verirken ıslık sesi çıkması, göğüs ağrısı veya göğüste baskı hissi gibi belirtiler yaşanır. Burun akıntısı, göz yaşarması, hapşırma, boğaz kaşıntısıyla geniz akıntısı görülebilir.

◊ Bahar ayları alerjik astımı olanlar için zordur. Normal insanlarda hiçbir belirtiye neden olmayan polenler, ev tozu, ağır kokular gibi alerjenler astım ve alerjik riniti (saman nezlesi) olan kişilerde ciddi sorunlar yaratabilir. Kış aylarında hava kirliliği, soğuk hava ve özellikle influenza, COVID-19 gibi üst solunum yolu enfeksiyonları astım ve KOAH hastalarında atak sayısını arttırır. Yazın da yüksek nem oranı, sıcak hava, küf mantarları astımın kontrolünü zorlaştırır. Astım hastaları yazın nem oranı yüzde 30-50 arasında olan tatil yerlerini tercih etmeli. Havuz yerine denize girmeliler çünkü havuzlarda kullanılan klor ve dezenfektanlar astım ataklarını tetikleyebilir.
(Prof. Dr. Metin Özkan)

GEÇMEYEN ÖKSÜRÜK NE DEMEK?

‘8 haftayı geçtiyse doktora gidin’

◊ Geçmeyen öksürük genellikle astım, KOAH, bronşit, zatürre, reflü, geniz akıntısı, akciğer sertleşmesi ve akciğer kanseri gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Tansiyon ilaçları gibi bazı ilaçlar da öksürüğe neden olabilir. Boğazdaki mukusu inceltmek ya da boğaz kuruluğunu geçirmek için bol su, zencefil, nane-limon, ıhlamur içmek; bal yemek ve uyuduğumuz odayı nemlendirmek gibi tedbirler öksürüğü rahatlatabilir. 8 haftayı geçen kronik öksürüklerde mutlaka doktora gitmek gerekir. (Prof. Dr. Metin Özkan)

İKLİM KRİZİ ETKİLİYOR MU?

‘Büyük şehirlerde
polen etkisi 4 kat fazla’

◊ İklim değişikliği, hava kirliliğini arttırıyor. Artan sıcaklık, kuraklık ve hava kirliliği, polen mevsiminin uzamasına ve miktarının artmasına sebep oluyor. Baharda selvi ağacı gibi türler yoğun polen yapıyor ve büyük şehirlerde etkisi kırsala göre 4 kat fazla hissediliyor. Ayrıca çöl tozları artık mevsimsel değil, neredeyse yıl boyunca karşılaştığımız bir sorun ve sağlıklı bireyleri bile etkiliyor. (Uzm. Dr. Buket Başa Akdoğan)

TEDAVİSİ VAR MI?

‘Takviye gıdalarla vakit kaybetmeyin’

◊ Astım ve KOAH’ta alerjinizin olduğu maddelerden uzaklaştığınızda belirtiler azalır ve nefes yoluyla alınan ilaçlara daha az ihtiyaç duyulur. Alerjenlerden uzak durmak mümkün değilse veya astımınız alerjik değilse solunum yoluyla alınan ilaçların düzenli kullanılması gerekir. Takviye gıdalarla ve ozon tedavisi gibi uygulamalarla vakit kaybetmeyin. (Prof. Dr. Metin Özkan)

HANGİ ÖNLEMLERİ ALABİLİRİZ?

‘Pencereleri kapalı tutun’

◊ Polenlerin yoğun olduğu sabah saatlerinde dışarı çıkmayın. Evde pencereleri kapalı tutun, polen filtresi kullanın. Rüzgârlı havalarda ve çöl tozlarının etkili olduğu günlerde dışarıda uzun kalmayın, maske takın.   

◊ Sigara dumanı ve temizlik ürünlerinden uzak durun.

◊ Fast food yemeyip antioksidan içeriği yüksek sebze ve meyvelerle beslenmek bağışıklığımızı güçlendiyor. Böylece vücudumuz alerjenlere karşı daha dirençli hale gelebiliyor. (Uzm. Dr. Buket Başa Akdoğan)