Zanaatın ve yazının peşinde...

Edebiyatın üretim ve aktarım süreçlerine sanatsal bir bakış açısı sunan ‘Ali Kazma: Aklın Manzaraları’ sergisi İstanbul Modern’de kapılarını açtı. ON Dijital Bankacılık sponsorluğunda gerçekleşen sergi, Ali Kazma’nın 2010’dan bu yana kitap, kütüphane, yazı ve edebiyat üzerine ürettiği video ve fotoğraflardan oluşuyor. Sanatçının, Japonya’nın Nara kentindeki geleneksel mürekkep yapımını belgeleyen ‘Sumi’ (2025) adlı çalışmasının ilk gösteriminin yapıldığı sergide Alberto Manguel ve Orhan Pamuk gibi yazarların arşiv ve kütüphanesine odaklanan yapıtlar da ilk kez izleyiciyle buluşuyor.

İŞ, EMEK VE USTALIK

Farklı coğrafyalardan izler taşıyan sergide 6 video var, bunların 3’ü çift ekranlı videolardan oluşuyor. Sanatçının sergideki ilk dikkat çeken işlerinden biri ‘Sumi’ adlı eseri. Japonya’nın Nara kentinde ustadan çırağa aktarılan geleneksel mürekkep yapımını kadrajına alan Ali Kazma iş, emek ve ustalık gibi kavramları bu somut üretim biçiminde yeniden ele alıyor. Uzun zamandır mürekkep ve zanaat üzerine bir iş yapmak istediğini vurgulayan sanatçı bu ilgisini şu sözlerle anlatıyor: “Benim için zanaat çok önemli. İyi yapılan bir şeyin devam etmesi, iyi yapılan aktivitenin etrafında oluşan değerler, özen, dikkat, bilginin aktarılması ve malzemeyle kurulan ilişkinin insan üzerinde terbiye yaratan hali beni çok ilgilendiriyor.”

‘YÜRÜYEN KÜTÜPHANE’

Küratörlüğünü Öykü Özsoy Sağnak ve Demet Yıldız Dinçer’in üstlendiği sergi, edebiyatın üretim ve aktarım süreçlerine sanatsal bir bakış sunuyor. Serginin ilgi çekici işlerinden bir diğeri Arjantinli yazar ve kitap tarihçisi Alberto Manguel’in Fransa’dan Portekiz’e taşıdığı kütüphanesinin taşınma sürecine tanıklık eden ‘Alberto Lizbon’da’ (2024) başlıklı senkronize video kayıtları. Ali Kazma, Alberto Manguel için “Benim tanıdığım en bilgili insan, 40 bin civarı kitabının olduğu kişisel kütüphanesi var. Salman Rushdie bir keresinde onun için ‘yürüyen kütüphane’ benzetmesini yapmış” diyor. Eseri içinse “Alberto’nun Lizbon’a kütüphanesiyle birlikte yerleşmesi, düşünsel yönü ağır basan bir hayatın maddeye dönüşmesi, maddenin edebiyata dönüşmesi üzerine bir video” yorumunu yapıyor.

‘Aklın Manzaraları’ sergisi Orhan Pamuk’un kişisel arşiv ve yaşamını gözler önüne seren ‘Mürekkep Evi’ (2023) videosuyla yazarın el yazısı notlarını, aile fotoğraflarını, mürekkeplerini, fincanlarını topladığı objeleri kadrajına alıyor. Orhan Pamuk hâlâ elle yazan bir yazar. Evindeki kutularda 25-30 bin el yazısı sayfa var. Kenarlarına desenler çiziyor, notlar düşüyor, boyalar kullanıyor, akordeon defterlere günlükler tutuyor. Sergide onun yaratma sürecini görmek mümkün.

Sergi aynı zamanda Ali Kazma’nın 55. Venedik Bienali Türkiye Pavyonu’nda gösterilen ‘Hat’ (2013) ve ‘Dövme’ (2013) adlı videolarının yanı sıra zor erişilen kütüphane, matbaa, kitapçı gibi mekânları içeriyor. Geçmişten bugüne edebi üretimin izini süren fotoğraflardan oluşan bir seçkiyi de bir araya getiriyor. ‘Ali Kazma: Aklın Manzaraları’ sergisi 1 Şubat 2026’ya kadar ziyaret edilebilir.