İş dünyasının ‘eşitlik karnesi’ iyi değil

Gerek dünyada gerekse Türkiye’de kadın istihdamı güçlü bir ekonominin itici gücü olmayı sürdürürken, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü öncesinde şirketlerin ‘pembe yaka’ olarak nitelenen kadın çalışanlara yönelik yaklaşımı tartışma konusu olmaya devam ediyor. Bazı şirketler, pembe yaka dostu ekosistemler inşa ederken, bazılarının yaklaşımı ise ‘pembe taklidi yapan şirket’ ile sınırlı kalıyor.

Bağımsız araştırma şirketi AGS Global tarafından Türkiye’nin önde gelen şirketlerinden iş sahibi ve C Level erkek ve kadın yöneticinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırma çarpıcı verilerle dikkat çekiyor. Araştırmada öne çıkan sonuçlar şöyle:

İSTİHDAMA KATILIM ARTMALI DENİLİYOR

Kadın ve erkek katılımcıların tam olarak eşit dağıldığı araştırmada her 10 iş insanından 9’u kadınların daha fazla istihdama katılması gerektiğini söylerken, sadece biri bu fikre iştirak etmiyor.

Kadın istihdamındaki artışın sağlayacağı katkılar arasında ‘bakış açısı zenginliği’ ve daha eşitlikçi iş ortamı ön plana çıkarken, ilk faktörü erkekler, ikinci faktörü ise kadınlar daha fazla sahiplenmiş durumda. Diğer yandan onları ekonomide iyileşme ve iş-yaşam dengesinde iyileşme motifleri takip ediyor.

İş dünyası temsilcilerinin yüzde 35.6’sı iş dünyasının cinsiyet eşitliği konusundaki performansını kötü olarak nitelerken, yüzde 35.6’sı ise ne kötü ne iyi diyor. İyi diyenlerin toplam oranı yüzde 13.3 ile sınırlı kalırken, çok kötü diyenlerde ise bu oran yüzde 15.6’ya yükseliyor.

Katılımcıların yüzde 62.2’si şirketini ‘kadın çalışan dostu’ olarak nitelerken, bu oran erkeklerde yüzde 81.8’e yükseliyor, kadınlarda ise yüzde 45.5’e geriliyor.

ÜCRET EŞİTSİZLİĞİ TEMEL SORUN

Tüm katılımcılar nezdinde yaklaşık 3’te birlik oranla (%31.1) ücret eşitsizliği kadınların iş dünyasında karşılaştığı en önemli sorunlar konumunda iken, onu iş-yaşam dengesi ve şirket içi yükselme/kariyer tartışmaları (her ikisi de %26.7) izliyor. ‘Herhangi bir sorun yaşamıyorlar’ diyenlerin oranı ise yüzde 13.3 ile sınırlı kalıyor.

Kadınların perspektifinden ücret eşitsizliği (%54.6), şirket içi yükselme/kariyer ilk iki sırada yer alırken, erkeklere göre kadınların yaşadığı en büyük sorun kreş vb. haklara erişim olarak öne çıkıyor.

Katılımcıların yüzde 42.2’si şirketlerinde kadın çalışanlara yönelik ayrımcılığı önleyecek sistemlerin var olmadığını belirtirken, yüzde 28.9’u ise ‘olumlu’ bir yaklaşıma sahip. Yüzde 28.9’luk bir kesim ise sistemlerin varlığından haberdar olmadığını belirtiyor. Ayrıca şirket temsilcilerinin yüzde 35.6’sı şirketlerinde kadınlara yönelik bir sosyal sorumluluk projesi bulunduğunu belirtirken, 2 şirketten birinde böyle bir proje yaklaşımı söz konusu değil.

KARARLI ADIMLAR ATILMASI LAZIM

Şirketlerin pembe yaka dostu bir tutuma sahip olmakla birlikte, tutum ile davranış arasında henüz anlamlı bir boşluk olduğunu belirten AGS Global Kurucusu ve CEO’su Ahmet Güler, şunları söyledi: “Kadın istihdamının önemine vurgu yapılması ve çeşitli projelerin hayata geçirilmesi takdire şayan olsa da, bu adımların samimiyetini ve etkililiğini sorgulamak gerekiyor. Zira, kadın çalışanların ücret eşitsizliği, kariyer basamaklarında yükselme engelleri ve kreş gibi temel ihtiyaçlara erişimdeki zorluklar hâlâ devam ediyor. Bu durum, şirketlerin kadın dostu olma konusunda daha samimi ve kararlı adımlar atması gerektiğini gösteriyor.”

GERİ BİLDİRİM ÇALIŞAN PERFORMANSINI ARTIRIYOR

Yapay zekâ destekli performans değerlendirme ve yetenek yönetimi yazılımı F4e, Avrupa ve Orta Doğu’daki 14 ülkede hizmet verdiği toplam 50 bin çalışana sahip 100’ü aşkın şirketin verilerini analiz etti. Yapılan çalışmaya göre, 2024 boyunca geribildirim ve takdir sistemlerini kullanan şirketler çalışan performansında dikkate değer ilerleme kaydetti.

Geribildirim ve takdir kültürünü en hızlı benimseyenlerin başında gelen fintech ve teknoloji sektörlerinde, zamanında ve anlamlı geribildirim verilen ekiplerde, bireysel performansın yüzde 22 oranında arttığı gözlemlendi. Bunun yanı sıra, düzenli geribildirim alan çalışanların bağlılık oranları yüzde 20’ye kadar yükselirken, geribildirim sistemleri iş dünyasında düzenli bir liderlik uygulaması olarak görülmeye başlanan 1-1 görüşmelerle de desteklendiğinde turnover oranlarında yüzde 10-15 arasında düşüş sağlandı. Fintech ve teknoloji sektörlerinde tersine geribildirim (çalışanlardan yönetime) uygulamalarında da artış görüldü.
Özellikle müşteri memnuniyeti ve satış hedefleri gibi metriklerin öne çıktığı perakende ve finansal hizmetler sektörlerinde, geri bildirimlerin operasyonel verimlilik ve müşteri ilişkileri üzerindeki olumlu etki yaptığı gözlemlendi. Holdingler ve üretim gibi sektörlerde ise geri bildirimlerin halen daha sistematik hale gelme sürecinde olduğu görüldü.