‘Sanal tıp’ta ‘oscar’ adayı! Cerrahpaşa’dan büyük başarı

Londra merkezli uluslararası yükseköğretim derecelendirme kuruluşu olan THE tarafından 2019 yılından beri düzenlenen ve ‘Yükseköğretimin Oscarı’ olarak tanımlanan yarışmaya bu yıl 500’den fazla üniversite katıldı. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa bünyesinde 2022’den beri faaliyet gösteren CAST, ‘Kişiselleştirilmiş Tıp: Tasarımdan Ürüne’ projesiyle yarışmanın ‘Yılın Teknolojik veya Dijital İnovasyonu’ kategorisinde 8 finalist arasında yer almayı başardı. 10 farklı kategoride verilecek olan ödüllerin sahipleri ise bu yıl 22 Nisan’da Çin’e bağlı bir özel idare bölgesi olan Makao’da düzenlenecek törende sahiplerini bulacak.

ORTOPEDİDEN KALP DAMAR CERRAHİSİNE
CAST Direktörü Doç. Dr. Bedri Karaismailoğlu, merkezde yapılan ve onları başarıya götüren çalışmaları şöyle anlattı:
“CAST’ın temeli İstanbul Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle 2021 yılında atıldı. 3 boyutlu teknolojilerin sağlık alanında daha etkin bir şekilde kullanılabilmesi amacıyla yola çıktık. Ortopediden plastik cerrahiye, nörolojiden kulak burun boğaza ve kalp damar cerrahisine, anatomiye kadar birçok akademisyenin bulunduğu bir ekip oluşturduk. Projede amacımız bu merkezin imkanlarıyla hastalara hizmet verebilmek ve araştırmalar yapabilmek. Şu an Harvard Üniversitesi, ABD’deki Mass General Hospital ve Belçika’daki Ghent Üniversitesi gibi kurumlarla akademik iş birlikleri yürütüyoruz.

KADAVRA BENZERİ MODELLERİ ÜRETİYORUZ
Merkezde 15 tane bulunan 3 boyutlu yazıcılardan farklı ürünler elde edebiliyoruz. Onları eğitim modeli oluşturmak, cerrahi aletlere benzer ürünleri elde etmek ve biyo uyumlu ‘implant’ malzemelerini üretmek için kullanıyoruz. Bu işi yeni öğrenen birinin tecrübe kazanabilmesi için ‘kadavra’ üzerinde ameliyat deneyimleme imkanı sunan bazı kurslar var. Ancak bu kurslarda ‘kadavra temini’ konusunda sıkıntı yaşanabiliyor. Kadavraya ulaşılsa dahi gerçekte yapılacak ameliyatın benzerinin onda uygulamasında problem olabiliyor. Buna alternatif olarak 3 boyutlu yazıcılardan kadavra benzeri modelleri üretme şansımız oluyor. Bu modellerde ameliyatın tüm basamaklarını birebir gerçekleştiriyoruz. Bu eğitim modelleri kadavranın yerini büyük ölçüde alacak.

KEMİĞİNDEN CİLDİNE KADAR AYNISI YAPIYORUZ
Biz hastanın probleminin verilerini sanal ortama aktarıyoruz. Yine sanal ortamda cerrahi işlemin yapılabileceği kemik ve tendon gibi yapıları oluşturuyoruz. Ayrıca hastanın cildini de tarayıp onu 3 boyutlu hale getirebiliyoruz. Eklemleri de hareketli bir şekilde yine yazıcıdan basıyoruz. Bu model üzerinde ameliyatı yapıp iyileşmeyi de görebiliyoruz. Şu an başlıca ortopedi, plastik cerrahi, üroloji, kulak burun boğaz ve kalp damar cerrahisi ile çalışıyoruz. Fakat tüm cerrahi alanlarla çalışma yapmamız da mümkün. 2022’den bugüne kadar 300’ün üzerinde hasta için 3 boyutlu model ürettik.”

HAYVAN YA DA İNSAN DENEYİNE GEREK KALMIYOR
Temel bilimler alanında hücre düzeyindeki çalışmalarda kullanılan ‘biyoyazıcı’ teknolojisine de sahip olduklarını dile getiren CAST Direktörü Doç. Dr. Karaismailoğlu, şöyle devam etti: ”Bu bize bir ilacın yan etkilerini belirlemekte fayda sağlıyor. Mesela ilacın karaciğere nasıl etki edeceğini bilmediğimizde minyatür yapay organ benzeri yapıyı bu yazıcıyla basıyoruz. Bu sayede hayvan ya da insan gerek kalmadan ilacın nasıl bir yan etkiye sahip olduğunu bu 3 boyutlu doku üzerinde gözlemlemiş oluyoruz.

SANAL AMFİDE AMELİYAT
Sanal gerçeklik teknolojileri de kadavranın yerini alma noktasında önemli ve daha az maliyetli. Anatomi eğitiminde kadavradaki bütün yapılar teker teker incelenir. Şimdi sanal ortamda o kadavraların tarama görüntülerinden oluşan halini katman katman görebiliyoruz. Yani öğrencinin farklı bir animasyon olarak değil, kadavrayı direkt görmesi gerektiği gibi görerek öğrenmesini sağlıyoruz. Bu da tıp eğitiminde çığır açan durumlardan biri. Ayrıca sanal ortamda kullanılacak cerrahi modüllerle 50 kişinin katılmasına imkan veren amfi ortamı yaratılıyor ve burada ameliyatın tüm aşamalarını simüle edebiliyoruz. Geliştirmeye devam ettiğimiz eğitim modülünü üniversitemizin öğrencileri bu akademik yıl itibarıyla kullanmaya başladı. Şimdilik 10 öğrenci aynı anda sanal gerçeklik gözlüklerini takarak anatomi derslerini alabiliyor.

BİRİNCİ OLMAYI HEDEFLİYORUZ
CAST Direktörü Doç. Dr. Bedri Karaismailoğlu, “THE Asya 2025 Ödülleri’nde aday gösterilmemizin nedenlerinden biri, normal işleyişe ekstra katkı sunmamız, bir kurum içerisinde sonuçları iyileştiren mekanizma kurmamız, uluslararası iş birliklerini artırmamız ve hedef kitlesine katkı sağlayabilecek bir yapı oluşturmamız. Bu merkezde fikirden ürüne olan tüm süreci ulaşılabilir kılmaya çalışıyoruz. O nedenle ödül gecesinde birinci olmayı hedefliyoruz” dedi.