'7.2'lik deprem tezi çökmüÅŸtür' diyen Prof. Dr. ÜÅŸümezsoy: Gemlik'teki depremler 23 Nisan'ın artçıları

Bursa'da dün peşpeşe gerçekleşen 3.9 ve 4.2 şiddetindeki depremlerin ardından bugün de 4.3 şiddetinde bir deprem meydana geldi. Merkez üssü Gemlik ilçesi olan depremİ stanbul'da hissedildi. 23 Nisan'da İstanbul'un Kumburgaz açıklarında meydana gelen 6.1'lik deprem sonrası çarpıcı açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, Bursa'da peş peşe meydana gelen depremleri Hurriyet.com.tr için yorumladı. Üşümezsoy, dün ve bugün gerçekleşen depremlerin aynı fay üzerinde meydana geldiğini belirtirken, fayın yapısını, depremin oluşma nedenlerini ve bölge hakkındaki bilgileri kendi hazırlığı haritalar ile açıkladı. 

Sözlerine 1 ve 2 Temmuz'da meydana gelen depremlerin Gemlik Körfezi kuzeyinde, Güzelyalı düzlüğünün kuzey kenarını sınırlayan fay hattında meydana geldiğini belirterek başlayan deprem uzmanı Üşümezsoy depremin hem Orhangazi tarafından hem Gemlik Körfezi'nde hatta İzmit Körfezi'nde de hissedildiğini ifade etti. Üşümezsoy  "Bu fay esas olarak bölgedeki palezoik kayaların ve temel kayaların güneydeki sınırı Gemlik Körfezi'ne açılma sürecinde çalışan bir fay hattı olarak çalışmaktadır. Bu depremle kendisini ortaya koymuştur." ifadelerini kullandı.

DOĞU-BATI GİDİŞLİ BİR FAY 

Prof. Dr. Şener Üşümezsoy sözlerini şöyle sürdürdü: 

Şiddet ivmelerinin izini takip ettiğiniz zaman bu iz fay hattı boyunca ve fayın güneyindeki Gemlik Körfezi'nde görülürken diğer taraftan ise doğuya doğru yani Orhangazi'ye doğru görülmekte. Diğer bir şiddetli hissedildiği kesim ise esas olarak Teşvikiye, Esenköy fayı diye tanımladığımız normal fayda oluşmuş bir yapıdır.

Tarafımızdan 2005'te yapılan testlerde bölgenin tektoniğindeki Gemlik Körfezi ve İznik Gölü'nün açılmasını kontrol eden normal fayların öne çıkarıldığı görülmektedir. Bu fay da o sistemin kara içindeki yaklaşık doğu batı gidişli bir fay hattıdır. Güzelyalı'nın kuzey kenarındaki sırtların ile havzanın kenarına dayanmaktadır.

23 NİSAN DEPREMİNİN OLUŞTURDUĞU STRES 

Üşümezsoy, Bursa'daki depremlerin 23 Nisan'da Silivri açıklarında gerçekleşen 6.1'lik depreminden sonra oluşan stres kaynaklı olduğunu ifade etti. Üşümezsoy açıklamalarına şöyle devam etti:

Benim 2005'te yaptığım haritada görüldüğü gibi, Gemlik Körfezi'nin karadaki devamı olan çöküntü hattının Kuzey kenarındaki fay hattını belirleyen bir yapıydı. Bölgesel olarak baktığımız zaman Avcılar karşısındaki sırtın iki yanındaki faylarda, 23 Nisan depreminden sonra artçılar oluşmaktadır. Bu artçıların dizilimi İmralı'ya kadar gelmektedir. Batıda ise Kumburgaz çukurunun güney kenarında yer almakta. Bu depremden çıkan stres Çınarcık çukurundaki ikincil fayları çalıştırdığı gibi Gemlik Körfezi'ndeki açılma faylarını da çalıştırmaktadır.

Marmara Denizi'nde açılma fayları kısmen susmuş olsa da güney kesimine doğru ikincil faylarda bu yapıyı sürdürmektedir. Esenköy - Teşvikiye'den Termal'e doğru giden fay hattı da bu sistem içinde 17 Ağustos'tan sonra stres yüklenen fay olarak çalışmaktaydı. 23 Nisan'dan sonra oluşan stres var olan faylar üzerinde artçılar oluşturmaktadır bu da onlardan biridir.

HERKES ORTA KESİMDE DEPREM BEKLİYORDU AMA... 

Üşümezsoy sözlerini şöyle devam ettirdi: 

Biraz daha bölgesel baktığımızda 23 Nisan'da kırılan Kumburgaz fayı 35 km olarak haritada görünüyor. Orta sırtın doğusunda ise 1894'te Çınarcık Çukuru'nda kırılan fay görülmekte. 1999 depreminde de bu bölgede stres yüklenmişti. 99 sonrası olan birçok deprem Çınarcık Çukuru içerisindeki ikincil faylarda ve karada da Teşvikiye fayında oluşan depremlerdi. Bu 23 Nisan'dan sonra oluşan depremler de bu fay sistemlerinin kırık zonlarında artçılar oluşturmakta. Bunun sonucunda bugün hissedilen Orhangazi'deki depremler gerçekleşti.

Öte yandan herkes 23 Nisan sonrası herkes Avcılar karşısındaki orta kesimde deprem beklerken bugünkü depremler gerçekleşti. Bu da orta kesimde aktif fayın olmadığını göstermekte.  

Prof. Dr. Üşümezsoy "Son depremin olduğu yer kırmızı elips içine alınmış fay içerisindedir. Haritada orta sırtın kuzey kesimindeki Kumburgaz Fayı görülmektedir." dedi.  

2 TEMMUZ'DA GERÇEKLEŞEN DEPREM

Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, 2 Temmuz'da Gemlik'de gerçekleşen 4.3 şiddetindeki deprem hakkında da yorumlarda bulundu. Üşümezsoy "Bugün gerçekleşen 4.3’lük deprem de bu bahsedilen fay hattındaki kırılmayı gösteriyor." diye konuştu. Üşümezsoy sözlerini şöyle sürdürdü:

Bu kırılma Gemlik Körfezi’nden Orhangazi’ye giden kesimdeki palezoid kayaların yükselmesi ile gerçekleşen ve öndeki çöküntü alanında olan bir deprem. Bunun paraleli de kuzeyde Esenyurt ve Termal Fayı’nı görmekteyiz. Bu 17 Ağustos 1999 ve 23 Nisan 2025 depremlerinden sonra çalışan bir sistem. İzmit Körfezi’nden Gemlik’e gelen yana atımlı var sayılan büyük fay sisteminde değil güneyinde normal bir fay söz konusu.

Bu haritada 23 Nisan'da kırılan Silivri-Kumburgaz Fayı 35 km kadar 10 km derinlikte bir net kırılma göstermiştir.

'7.2'LİK DEPREM TEZİ ÇÖKMÜŞTÜR'

Bursa'daki depremlerin 23 Nisan 2025 tarihinde İstanbul açıklarında gerçekleşen 6.1'lik depremin artçıları olduğunu söyleyen Üşümezsoy, Marmara Denizi'nde 7 veya 7.2 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmesini beklemediğini de ifade etti. Üşümezsoy şunları dedi:

Benim baştan beri Büyükçekmece ile Küçükçekmece arasında orta sırtı kesen bir fay segmentinin olmadığını ileri sürdüğüm kesimde hiçbir artçı deprem olmamıştır. Ama herkesin beklediği bu Silivri-Kumurgaz fayından sonra 'Büyükçekmece Yeşilköy arasındaki fay segmenti kırılacaktır' denmiştir.

Oysa batımetri haritalarıyla bu segmentin olmadığını söyleye söyleye dilimizde tüyü bitti. Ve bu depremde tam bizim tarif ettiğimiz fay kırılmış.

Ama herkesin beklediği ve bir seferde kırılacağı ileri sürülen Silivri ile Yeşilköy arasındaki fayın "7 büyüklüğünde veya 7.2 büyüklüğünde deprem yaratacaktır" tezi bütünüyle çökmüştür. Çünkü 7.2'lik bir depremin olduğunu ileri sürmek için Silivri ile Yeşilköy arasındaki mesafeyi 50 km'ye 70 km'ye çıkarıp derinliğin de 20 km olması, yani 1400 km² ile kırılması gerekiyordu. Oysa buradaki mesafe 50 kilometredir. Deprem yapan kabuk kalınlığı 10 kilometredir ve fayın derinliği 10 kilometreden azdır.

DÜN DE BUGÜN DE OLAN DEPREMLER 23 NİSAN'IN ARTÇISI 

Prof. Dr. Şener Üşümezsoy sözlerini şöyle noktaladı: 

Bu yüzden, bu iki fay bir seferde kırılmış olsaydı bile, altı buçukluğu geçen bir deprem olmazdı diye bar bar bağırarak her programda bunu anlatmıştım. Üstelik de, burada iki fay yoktur. Silivri-Kumburgaz arası pay vardır. O orta sırtı kestiği iddia edilen fay spekülatiftir. Nitekim de bu depremde orta sırtı kestiği varsayılan fay üzerinde hiçbir artçı olmaması, tetiklem olmaması burada fayın olmadığını göstermektedir. Ama buna karşılık orta sırtın iki yanında, doğuya bakan Çınarcık Çukuru'nun kenarında ve batıya bakan Kumurgaz Çukuru'nun güney kenarındaki alanda artçılar ola gelmektedir. Özellikle Marmara Denizi'ne bakan kesiminin güneyine doğru giden hat, orta sırtı sınırlayan sıyrılma fayının kenarındaki faylardan İmralı'ya doğru uzanan faylar söz konusudur. Artçıları da Gemlik'e doğru da uzanmıştır.

''KUZEY ANADOLU FAY HATTININ GÜNEY KOLU' SÖYLEMİ ÇÜRÜDÜ' 

Gemlik Körfezi'nde oluşan depremler hakkında "Bölgenin teknoloji açısından olaya baktığımızda İznik Gölü'nün güney kenarında ki fay hattı köşe bir faydır." diyen Üşümezsoy "Bu da Kuzey Anadolu fayının güney kolu söylemini tüketmek, çürütmektedir." diye belirtti.

Bugün de olan 4.2-4.1'lik deprem, aslında 23 Nisan depreminin bir artçısıdır. Bu anlamda baktığımız zaman, Gemlik Körfezi'nin açılması, keza aynı şekilde İznik Gölü'nün açılmasını belirleyen gerilme sistemi bu bölgede etkindir. Ve bu gerilme sisteminin oluşturduğu yapı, Yarımada'nın paleozoik kayaları ve aynı şekilde metamorphik kayaların temelinin güneye doğru bakan kesim faylı olarak çökmüş ve bunun üzerinde esas olarak Güzelyalı Düzlüğü dediğimiz havza açılmıştır. Bu havzaların kuzey kenarındaki olan depremlerdir.

Bu depremlerde aslında havzanın bütünüyle baktığımız zaman Orta Sırt'ın DoÄŸu Kenarı'ndaki Çınarcık Havzası ve Batı Kenarı'ndaki Kumurgaz Havzası boyunca olan artçılardan biridir. Bu 23 Nisan'daki depremin uzak stres etkileriyle oluÅŸturduÄŸu artçılar Gemlik Körfezi'nde ve bugünkü olan Güzelyalı Düzlüğü'nün kuzey kenarındaki Armutlu DaÄŸları ile oluÅŸturduÄŸu alandaki faydır. Bu alanda benzer yapılanma ise yine Esenköy'den Termal'e doÄŸru çıkıyor. Bugün kırılan fay Orhangazi'nin doÄŸusundaki çökme alanındaki faydır. AÅŸamalı olarak Gemlik Körfezinde çöküntü yaratmaktadır. Bu bölgede 19 AÄŸustos'tan sonra birçok artçılar yer almaktadır.Â

'ADALAR FAYI SUSMUÅž BÄ°R FAY'

Adalar fayı hakkındaki söylemlere de değinen Prof. Dr. Üşümezsoy "Adalar fayı ölü bir faydır" ifadelerini kullandı. Üşümezsoy sözlerini şöyle sürdürdü: 

Marmara Denizi ve Çınarcık Çukuru sıkışma ile daralan bir yapı göstermektedir. Bu anlamda ve bu sistemin en kuzeyindeki fayı olan Çınarcık Çukuru'nun kuzey kenarı Adalar Fayı tümüyle susmuş bir faydır. Onun batıdaki devamı ise Yeşiköy'le Büyükçekmece arasındaki fayda susmuş faydır.  Yeşiköy'le Büyükçekmece arasındaki bu faya paralel gelen güneyindeki yan atımlı bir fay da söz konusu değildir. 23 Nisan'dan sonraki bu artçılar bölgenin aktif tektoniği hakkında güzel bir resim çizmektedir. Buradaki fayların birçoğu ana majör stres üreten faylardan çok, ana kırılan faylardan sonra stres alan ikincil faylardır. Bu anlamda bu bize ikincil fayların resmini vermesi açısından önemlidir. Bu anlamda Orhan Gazi doğusundaki Gemlik Körpezi'nin kuzeyindeki oluşan depremler aslında 23 Nisan depreminin artçılarıdır.

Prof. Dr. Üşümezsoy Marmara Denizi'nde 23 Nisan'daki deprem sonrası Hürriyet'e konuşmuştu...