Rusya ve ticari paydaşlarına SWIFT darbesi
Güncelleme Tarihi:
Avrupa Komisyonu’nun önceki gece açıkladığı, bazı Rus bankalarını SWIFT sisteminden kaldırma yaptırımı Rusya ekonomisine kaçınılmaz şekilde zarar verecek. Rusya’ya para göndermek zorlaşacağı gibi Rusya’dan para almak da bir o kadar zor olacak. Bu durumdan Rusya ile ticaret yapan ülkeler de etkilenecek.
Rusya’nın Ukrayna’ya dönük askeri müdahalesi nedeniyle Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, önceki gece Rusya’ya dönük yeni yaptırımları açıkladı. Yaptırımlar arasında Rus bankalarının SWIFT sisteminden çıkartılması da yer aldı. Ayrıca batılı güçler Rusya Merkez Bankası’nın rezervlerini kullanmasını engelleyecek ve kurumlara yeni yaptırımlar uygulayacak.
Leyen, “Avrupa Birliği ve ortakları, Putin’in savaş makinesini finanse etme yeteneğini sekteye uğratmaya çalışıyor. AB liderlerine şu önlemleri önereceğim, belirli sayıda Rus bankasının SWIFT’ten kaldırılmasını sağlamayı taahhüt ediyoruz. Bu, bankaların uluslararası finansal sistemden kopmasını ve küresel olarak faaliyet gösterme yeteneklerine zarar vermesini sağlayacak” dedi.
Kiev ve Harkiv güne patlama sesleri ile uyandı!Söz konusu yaptırımla Rus ihracat ve ithalatına dünya çapında sınırlama geleceğini belirten Leyen, “SWIFT, dünyanın en yaygın bankalar arası ödeme sistemidir. Bankaların bu sistemden çıkarılması, finansal işlemlerinin çoğunu dünya çapında yürütmelerini engelleyecek ve Rusya’nın ihracat ve ithalatını etkin bir şekilde engelleyecektir” diye konuştu.
Konu ile ilgili SWIFT’den yapılan açıklamada, kurumun yaptırımlar üzerinde hiçbir etkisinin olmadığını ve bunları uygulama kararının hükümetlere ait olduğu duyuruldu. Açıklamanın devamında “Belçika yasalarına göre kurulmuş olduğumuz için yükümlülüğümüz, ilgili AB ve Belçika düzenlemelerine uymaktır” denildi.
RUSYA MERKEZ BANKASI: BANKACILIK SİSTEMİMİZDE İSTİKRAR SÜRÜYOR
RUSYA Merkez Bankası ülkenin finansal kurumlarını hedef alan yeni yaptırımların devreye girmesinin ardından açıklama yaptı. Merkez Bankası’nın AB’deki malvarlıkları dondurulmuştu. Rusya Merkez Bankası ise bankacılık sisteminin istikrarlı görünümünü sürdürdüğünü, sistemin normal işleyişine devam ettiğini kaydetti. Rusya Merkez Bankası, bugün için planlanan repo ihalesinde limit olmayacağını da duyurdu.
Bazı Rus bankalarının uluslararası SWIFT sisteminden çıkarılması konusunda anlaşar batı ülkeleri Rusya Merkez Bankası’nın yaptırımların etkisini bertaraf etmek için uluslararası rezerv biriktirmesini önlemek için de kısıtlayıcı önlemler alacaklarını açıklamıştı.
Kabine Ukrayna’yı konuşacak7 SORU 7 CEVAPLA SWIFT’İN ÖNEMİ
1) SWIFT NEDİR?
1973’te kurulan SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication / Dünya Bankalar Arası Finansal Telekomünikasyon Derneği), merkezi Belçika’da bulunan ve dünya genelinde 200’ün üzerindeki ülkeden 11 binin üzerinde banka ve finansal kurumun kullandığı mesajlaşma sistemine verilen isim. SWIFT sistemi ile her gün trilyonlarca dolar el değiştirirken, günde 40 milyondan fazla mesaj gönderiliyor. Bu mesajların yüzde 1’inden fazlasının Rus ödemelerini içerdiği düşünülüyor.
2) NASIL ÇALIŞIYOR?
Örneğin Türkiye’deki bankanızdan Rusya’daki bir ihracatçıya ödeme yapacaksınız. Bankanıza ödeme talimatı verdiğinizde SWIFT sistemi devreye giriyor ve ödeme bu sistem üzerinden yapılıyor. SWIFT aynı ülkede yabancı para birimleriyle ilgili işlemlerde de kullanılıyor. Yani aynı ülkede bir bankadan diğer bir bankaya döviz aktarmaya da aracılık ediyor. Her bankanın bir SWIFT kodu bulunuyor ve her türlü transfer işlemlerinde bu uluslararası kod kullanılıyor.
3) SWIFT’İ KİM DENETLİYOR?
SWIFT, tek bir kurumun kendi sistemini geliştirmesini ve tekel olmasını istemeyen Amerikan ve Avrupa bankaları tarafından ortak bir şekilde yaratıldı. Sistem ABD ve İngiltere Merkez Bankaları da dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki büyük merkez bankalarıyla ortaklaşa bir şekilde Belçika Merkez Bankası tarafından denetleniyor.
Acımasız bir geceden sonra... Hayalet şehir Kiev4) SWIFT RUSYA İÇİN NEDEN KRİTİK?
Bir ülkenin SWIFT’den çıkarılması, kilit bankaların küresel finansal sistemden büyük ölçüde kopacağı anlamına geliyor. Moskova’nın SWIFT’den dışlanması sonrası Rus bankaları, diğer ülkelerdeki bankalarla güvenli bir şekilde iletişim kurmak için alternatif yollar arayacak. SWIFT’ten çıkartılan Rus kuruluşlar, SWIFT tarafından sağlanan normal sorunsuz ve anlık işlemlere erişimi kaybedecek. Rus bankaları ile işlem yapan finansal ve ticari kuruluşlar bu bankalarla doğrudan anlaşma kurmak zorunda kalacak. Bu da gecikmeler ve ek maliyetler yaratacak. SWIFT yasağı kapsamındaki Rus bankaları yasak kapsamında olmayan Rus bankalarına göre dezavantajlı olacak, değer kaybedecek. SWIFT işlemlerinin yüzde 1’den fazlası Rusya kökenli.
5) SWIFT’İN ALTERNATİFİ VAR MI?
Rusya Merkez Bankası daha önce olası bir yaptırımdan korunmak için “Mir” adı verilen bir ödeme sistemi geliştirmişti. Ancak, şu anda sadece birkaç yabancı ülke bu sistemi kullanıyor. Yaptırımlar nedeniyle bu sistemin yaygınlaşması bekleniyor. Bloomberg’in aktardığına göre, Atlantik Konseyi’nin JeoEkonomi Merkezi direktörü Josh Lipsky konu ile ilgili, “Rusya’yı SWIFT’den çıkarmak önemli bir adım ama sihirli bir değnek değil. Rus bankalarının faaliyet göstermesi için hala alternatif yollar var. Mesajlaşma sistemine değil paraya odaklanmak önemli” dedi.
Fakat aşk olsun sana Zelenski6) NEDEN TÜM BANKALAR DENİLMEDİ?
Açıklamalardan anlaşılıyor ki SWIFT yasağı tüm Rus bankalarını değil bazılarını kapsayacak. Bunun en büyük nedeni Avrupa’nın özellikle de Almanya’nın Rus doğalgazına olan bağımlılığından kaynaklandığı ifade ediliyor.
7) SWIFT’TEN ÇIKAN İRAN NE YAŞADI?
İran, Tahran’ın nükleer programında yaşanan gelişmelerin ardından 2014 yılında SWIFT’den çıkarılmıştı. İran sistemden 2012 yılında men edilmişti. Sistemden dışlanan ülke, petrol ihracat gelirlerinin neredeyse yarısını ve dış ticaretinin yüzde 30’unu bu yüzden kaybetti.
RUSYA’YA ÇOK CİDDİ ZARARLARI OLABİLİR
Prof. Dr. Sefer Şener ekonomik yaptırımları Hürriyet’e değerlendirdi.
AVRUPA Komisyonu’nun bazı Rus banklarının SWIFT sisteminden çıkarılacağını açıklamasını değerlendiren İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, bu süreçte ABD ve AB’nin farklı metotlarla mücadele edecek olmasının çok anlamlı olduğunu söyledi.
Batı’nın doğrundan müdahale etmeye çekindiğini belirten Şener, “Çok önemli ve son derece yerinde iki metot seçildi. Bir tanesi doğrudan silah yardımı yapmak. ABD başta olmak üzere Almanya ve Hollanda gibi birçok ülke Ukrayna’ya silah yardımı yapacağını duyurdu. İkincisi de bu işin ekonomik ayağıyla müdahale yapmak... Son 5-10 yıllık dönemde küresel çapta etkili olacak müdahale yolu ekonomik yaptırımlardan geçiyor. Bunu İran’da gördük, yaptırımlar İran’ın 30-40 yılına mâl oldu. Yaptırımlar kalıcı olursa Rusya’ya çok ciddi zararları olabilir. SSCB’nin dağılmasındaki önemli nedenlerden bir tanesi ekonomik olarak Batılı ülkelerin gerisinde kalmasıydı. Birçok kaynağa sahip olmalarına rağmen SSCB vatandaşlarının alım güçleri çok düşüktü. 90’lardan sonra küresel finans sistemine katılan Sovyetler’den günümüze geldiğimizde Rus halkının alım gücü yükseldi. Dolayısıyla Rusya’ya verilecek en büyük zarar ekonomik zarardır. İnsanlar belirli bir hayat düzeyine ulaştı ve bu düzenden vazgeçmeyeceklerdir. O yüzden bence ekonomik mücadele son derece anlamlı ve verilebilecek en büyük zararlardan bir tanesi. Diğer yandan, Biden’ın dediği gibi üçüncü bir seçenek daha var; 3. Dünya Savaşı… Bunu kimse göze almıyor doğal olarak” diye konuştu.
HALKIN DİRENCİNİ KIRAR
Ekonomik yaptırımların Rus halkının direncini kıracağına dikkat çeken Şener, “SWIFT sistemi bir ödeme sistemi. Nasıl bugün biz hesaplar arası EFT/Havale yapıyoruz, uluslararası düzeyde işlem yapmak için SWIFT kullanılıyor. Örneğin; Rusya, Almanya’ya bir ihracat yaptı diyelim, bunun karşılığını SWIFT sistemiyle alabiliyor. Aynı şekilde ithalatı da bu yöntemle yapıyor. Rusya’nun SWIFT sisteminden çıkarılması demek Rusya’nın ihracatı ve ithalatının çok ciddi sıkıntıya girmesi demek. Her şeyi de kilitlemez, alternatif sistemler kurulabilir ancak bu hem maliyetli olur hem de uzun sürer. Güvenilirliği de düşüktür. SWIFT sistemi dışında bankaların ödeme yapma olanağı yok şu anda. Peki, Rusya ne yapabilir? Yasaklanmayan başka ülkeler üzerinden bunu gerçekleştirebilir, tıpkı İran’ın yaptığı gibi. Bunun bedelini Rusya’nın ticaret yaptığı başta AB olmak üzere Türkiye gibi ülkeler de öder. Bu yüzden Almanya, İtalya gibi ülkeler çekimser kalıyor. Şu anda Rusya’yla 33 milyar dolarlık dış ticaret hacmimiz var. Turizm hariç. AB, doğalgazın yüzde 40’tan fazlasını Rusya’dan alıyor. SWIFT kaldırılırsa bu işlemler nasıl yapılacak? Yasaklanmayan başka devletler üzerinde gerçekleştirebilir ama dediğimiz gibi çok sıkıntılı bir sistemdir. ABD, İran’ya yaptığı gibi Ruslarla ticareti yasaklayan, Rus bankalarla ilişkiyi yasaklayan bir yaptırım getirirse o zaman çok daha büyük etkileri olur. Tek başına SWIFT’ten çıkarmak kısa vadede sorunu çözmez ama uzun vadede ciddi zarar verir” diye konuştu.
ALTERNATİFLER SINIRLI
SWIFT’e kısıtlama geldiği anda sektör bazında enerji, gıda vb. istisnalar getirmenin mümkün olmayacağını da belirten Sefer Şener, “Alternatif ödeme sistemi getirilebilir SWIFT’e. Çin bunu yapmaya çalışıyor son dönemde ama taraftar bulamadı. Bunun bir handikapı da, Rusya ve Çin gibi ülkelerin alternatif ödeme yöntemleri etrafında birleşmesi olabilir. Bunun kısa vadede kurulabileceğini düşünmüyorum. Ayrıca, çok sınırlı kalır. SWIFT yasağı ayrıca, kripto paraların varlığını da arttırabilir ama kripto paralar henüz yeterli boyutta değil onu da hatırlatmak lazım. 40-50 trilyonluk dünya ticaret hacimlerine karşılık kripto hacmi düşük kalır. Sonuç olarak sıraladığımız adımlar yıpratıcı ve çok önemli silahlardır. Rusya bu duruma dayanamayıp geri adım atabilir. Uzun vadede etkileri yıkıcı olabilir” şeklinde konuştu.
Sefer Şener son olarak Rusya ile gıda ve turizm alanında önemli ticaret hacmi bulunan Türkiye’nin de SWIFT yasaklarına karşılık planlarını bir an evvel yapması gerektiğine dikkat çekti.