Rusya'nın Herson'dan geri çekilişi ne anlama geliyor? | 6 SORU 6 CEVAP
Güncelleme Tarihi:
Rusya, Şubat'ta başlayan işgalden bu yana ele geçirebildiği tek bölgesel başkent olan Ukrayna’nın güneyindeki Herson’dan çekileceğini duyurdu. Bu gerçek bir geri adım mı, yoksa taktiksel bir tuzak mı? Rusya’nın Herson adımı Ukrayna için, barış için ne anlama geliyor?
Ukrayna'daki savaş son sürat devam ederken Rusya'dan dünyayı şaşkına çeviren bir adım geldi. Şubat ayında başlayan işgalde, Rusya elinde tuttuğu tek bölge başkenti olan Herson’dan askerlerini geri çekme kararı aldı.
Çekilme kararını açıklayan Ukrayna’daki Rus güçlerinin komutanı General Sergey Surovikin, ikmal hatlarını elde tutmanın artık mümkün olmadığını ve bu nedenle kentin terk edilmesi gerektiğini belirtti. Surovikin ayrıca söz konusu kararı, üst düzey komutanların da olduğu kameralı toplantıda açıkladı.
Rus devlet televizyonunda yayınlanan açıklamada General Surovikin, “Bu koşullar altında, en anlamlı seçenek Dinyeper Nehri boyunca bir savunma hattı organize etmek” ifadesini kullandı.
HERSON, KIRIM YARIMADASINA BAĞLANMAK İÇİN ÖNEM TAŞIYOR
Son haftalarda, Ukrayna’nın karşı saldırısı yavaşlasa da ikmal yollarına yönelik saldırılar hız kesmeden devam ediyor. Dinyeper Nehri üzerinde Rus ikmal hatlarının geçtiği köprü Ukrayna tarafından uzun menzilli füzelerle vurulmuş bu nedenle kentteki güçlerin ikmali zorlaşmıştı.
Kararın bizzat Savunma Bakanı Sergey Şoygu tarafından ilanı, Rusya’nın Herson cephesinde yenilgiyi kabul ettiği yorumlarına sebep oldu.
Kremlin'den flaş Herson açıklamasıRusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Eylül ayında “Sonsuza kadar Rusya’ya ait olacak” diyerek ilhakını ilan ettiği dört Ukrayna bölgesinden biri olan Herson, 2014’te ilhak edilen Kırım Yarımadası'na bağlanan su kanalı açısından da önem taşıyor.
Peki, Rusya’nın geri çekilişi gerçekte ne anlama geliyor? Herson geri çekilişinin taktik bir harekât mı yoksa Rus ordusunun içine sıkıştığı koşulların bir sonucu mu?
1) RUSYA’NIN GERİ ÇEKİLMESİNE NE YOL AÇTI?
Her şey Ukrayna ordusunun Herson'da Rusya için kritik öneme sahip Antonivka Köprüsü'nü vurmasıyla başladı.
Bölgeye ikmal yapılabilmesi için son derece kritik bir noktada bulunan Antonivka Köprüsü, Ukrayna güçleri tarafından HIMARS füzeleri ile vuruldu. Temmuz ayından bu yana Rusya’nın bölgedeki ikmal kollarına yönelik aralıksız saldırılar gerçekleştiren Ukrayna güçleri, Rus güçlerini kentin içinde sıkıştırmıştı.
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Danışmanı Mihail Podolyak, köprünün hedef alınmasının ardından yaptığı açıklamada, "İşgalciler Dinyeper Nehri boyunca yüzmeyi öğrenmeli ya da hala mümkünken Herson'dan ayrılmalılar. Üçüncü bir uyarı olmayabilir" ifadelerini kullanmıştı.
Ağustos ayında Herson bölgesi yerel parlamento üyesi Sergey Helan, Ukrayna televizyonuna verdiği demeçte, Rus kuvvetlerinin geri çekilişinin sandıkları kadar kolay olmayacağını açıklamıştı.
“İşgalciler için nehri geçmenin tek yolu Antonivka Köprüsü yakınındaki seyyar yüzer köprüleri kullanmaktır ancak bunlar da yeterli olmayacaktır” diyen Helan, sözlerine devam etti:
“Rusya komuta merkezini nehrin sağ kıyısından sol kıyısına taşıyor; çünkü toplu bir hücum durumunda bölgeyi gerekli sürede boşaltamayacağının farkında. Herson’un karşı kıyısında 20 bine yakın askerleri var, bu askerler köprüleri yaya olarak kullanabiliyor.”
Kısacası, Rus ordusu Antonivka Köprüsü’nün vurulması ve ikmal kollarında yaşanan sorunlar nedeniyle bölgeyi terk etmek zorunda kaldı.
2) GERİ ÇEKİLME HAMLESİ TAKTİK BİR MANEVRA MI?
Rusya’nın “sürpriz” geri çekilme kararı, Kiev yönetimi tarafından ise şüphe ile karşılanıyor. Savaşın başından bu yana savaşmadan geri çekilmeyen Rusya’nın son hamlesini değerlendiren Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ulusa sesleniş konuşmasında, bu süreçte çok dikkatli hareket ettiklerini söyledi.
“Düşman bize hediye vermez” diyen Zelenski, “Düşman bize iyi niyet gösterisi yapmaz. Biz kendimiz kazanmalıyız” dedi ve minimum risk alarak hareket ettiklerini belirtti.
Cumhurbaşkanı Zelenski'nin danışmanı Mihail Podolyak ise Rus güçlerinin geri çekilme manevralarının arka planında ustalıkla hazırlanmış tuzaklar olduğunu, bu nedenle somut bir geri çekilme manevrasının hâlâ yapılmamış olabileceğini ifade etti.
‘BÖLGEYE YENİ TAKVİYE BİRLİKLER SEVK EDİLİYOR OLABİLİR’
Podolyak ayrıca sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Rus birliklerinin şehirde kaldığını ve eylemlerin kelimelerden daha inandırıcı olduğunu belirtti ve devam etti:
“Rusya Federasyonu, Herson'u bir "ölüm şehri" yapmak istiyor. Geri çekiliş esnasında bütün kenti mayınlarla çeviriyorlar. Şehrin sol kısmı topçu ateşiyle harabeye çevrilmeye başladı bile.”
Zelenski'nin danışmanlarından eski askeri istihbarat başkanı Oleksiy Arestoviç, iyimserliğini korusa da geri çekiliş haberine temkinli yaklaşmak gerektiğini belirtti.
Rus güçlerinin bölgeyi terk ediyor gibi göründüğünü söyleyen Arestoviç, “Tam bir geri çekiliş olup olmadığını söylemek oldukça güç. Bölgeye yeni birlikler takviye edilecek olabilir. Ruslar, geri çekilirken köprüleri yıkıyor, yolları kazıyor. Şu an için niyetlerini bilmiyoruz. Bizimle savaşacaklar mı yoksa yeniden Herson şehrini ele geçirmeye mi çalışacaklar bu belirsiz. Fakat şurası açık ki, çok yavaş hareket ediyorlar” dedi.
Güney Kore'den Ukrayna'ya devasa cephane sevkiyatı3) KAHOVKA BARAJI İKİ TARAF İÇİN NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?
Ukrayna kuvvetleri, Rus ilerleyişini ilkbaharda bölge başkentlerinden Mikolayiv’de durdurduğu andan itibaren Rusya stratejik olarak savunma mevziisi kurmakta zorlanıyordu. Ancak, Kremlin yönetimi Ukrayna güçlerinin daha fazla Kırım’a yaklaşmaması için her ne olursa olsun Herson kentinin savunulmasını istiyordu. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri ise bölgedeki Rus faaliyetini zayıflatmak için üç aylık planı devreye soktu ve ABD yapımı HIMARS füzeleri ile kritik hedefleri vurmaya başladı. Ukrayna daha sonrasında hedefini stratejik köprülere çevirdi.
Ardı arkası kesilmeyen saldırılar sonucunda Rusya, sert kış koşullarında ikmal kollarının yetersizliği nedeniyle büyük zayiatlar vermemek için son bir aydır çıkış planları üzerine çalıştığı askeri uzmanlar tarafından sıklıkla dillendiriliyordu.
Zelenski'nin danışmanı Mihail Podolyak’ın da belirttiği gibi son bir ayda Rusya geri çekilirken verebileceği en büyük zararları hesaplanmaya başladı. Öyle ki, Rusya’nın geri çekiliş harekâtında Nova Kahovka barajını patlatarak Herson kentini sular altında bırakması bile olasılıklar arasında.
ZAPORİJYA NÜKLEER SANTRALİ TEHLİKEDE OLABİLİR
Kontrolü Ukrayna güçlerine geçen Kahovka barajına düzenlenecek olası bir saldırının etkileri tahminlerin çok daha ötesine geçebilir.
Baraja düzenlenecek olası bir saldırı öncelikli olarak, Ukrayna’nın enerji hatlarına ciddi zarar verebilir. Bölgede bulunan temiz su havzaları da bu saldırıdan etkilenebilir. Daha da önemlisi, böyle bir saldırı yakınlarda bulunan Zaporijya Nükleer Santrali için büyük tehlike anlamına gelebilir.
BİR SORUDAN FAZLASI | Neden sürekli eşimi takip ediyorum?Zelenski, önceki gün yaptığı açıklamada, Kahovka Barajı'nın önemine vurgu yaptı. Olası bir saldırının çevreyi sular altında bırakacağını söyleyen Ukrayna devlet başkanı, daha da önemlisi Zaporijya Nükleer Santrali’ndeki reaktörü soğutmak için kurulan rezervuar alanının bu saldırıdan zarar göreceğini belirtti.
Zelenski, soğutma işleminin yapılamaması durumunda ise reaktörün eriyerek bir faciaya yol açacağını dile gerdi ve Rusya’yı şu sözlerle uyardı:
“Böylesi bir saldırı tüm dünyaya savaş ilan ettiğiniz anlamına gelir. O zaman size ne olacağını gerçekten düşünün!”
Zaporijya Nükleer Santrali’nin kritik önemi nedeniyle, Ukrayna birlikleri öncelikli olarak baraj çevresini güvenceye almak istiyor.
4) CEPHEDE BULUNAN GENERALLER, PUTİN’İ İKNA ETMEYİ BAŞARDI MI?
Rusya ve Putin üzerine araştırmaları bulunan akademisyen yazar Mark Galeotti, ani geri çekilme hamlesini değerlendirdi. Galeotti, Sovyetler Birliği’nin 2. Dünya Savaşı’nda Nazi ordularını mağlup eden komutanı Mareşal Jukov’un düşmanı aldatma, kandırma ve en sonunda tuzağa düşürme planı “maskirovka”yı devreye soktuğunu iddia etti.
Bu stratejide, Mareşal Jukov, Sovyet güçlerini aciz gösterme, sürekli olarak geri çekilme, asker sayısının az gösterilmesi ve “bozgun” iklimi yaratılması ile düşmanını kandırmış ve onu gafil avlamıştı.
Rus askeri stratejilerine değinen Galeotti, üstü örtülen gizli bir planın devrede olduğunu öne sürdü.
BBC Radio 4'ün sorularını yanıtlayan yazar, Herson'dan geri çekilmenin askeri olarak doğru bir strateji olduğunu ve nihayetinde cephedeki generallerin Putin’i “mikro” düzeyde de olsa doğru yönlendirmeye başladığının bir tür kanıtı olduğunu söyledi.
“Bu olduğu takdirde, savaşan generallerin siyasetten izole bir şekilde en iyi taktiksel kararları almalarının yolu açılabilir” diyen Galeotti, sözlerine şu şekilde devam etti:
“Bilmediğimiz tek şey bu durumun bir seferle sınırlı olup olmadığı. Generaller yaşanan sıkışma sonrasında onu ikna mı etti, yoksa ordu ve yönetim arasında yeni bir değişikliğe mi gidildi? Putin, sahadaki generallerine savaşın yönetimini bırakmaya gerçekten istekli mi?”
Ustalıkla hazırlanmış geri çekilişin Rusya açısından pek çok önemli avantaj sağlayacağına değinen Galeotti, Rus ordusunun Dinyeper Nehri'nin boyunca güçlü bir savunma çizgisi oluşturacağını savundu.
5) RUSYA, HERSON’DA ŞEHİR SAVAŞINA MI HAZIRLANIYOR?
Rusya’nın geri çekilme manevrasının içeriğini tartışan batılı uzmanlar kent içinde sivil kıyafetli askerlerin kaldığını ve şehir savaşına başlamak için hazırlıkların yapıldığını açıkladı.
Sadece iki gün önce Ukraynalı generaller, sivil kıyafetli Rus birliklerinin Herson'daki evlerin içine yerleştirildiğini ve “sokak savaşları için mevzilerini güçlendirdiklerini” söyledi.
Rus birliklerinin aslında askeri plan çerçevesinde hareket ettiğini söyleyen uzmanlar, kentin hemen her yerinin tuzaklı mayınlarla çevrelendiğini ileri sürdü. Bu nedenle sahadaki kesin durumun belirsiz olduğunu söyleyen Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı, temkinli adım atmaya kararlı olduklarını söyledi.
‘HERSON’DAKİ BİRLİKLER YENİ BAŞTAN DÜZENLENECEK’
Askeri uzman Aleksey Leonkov, Rus Izvestia gazetesine verdiği demeçte, geri çekilen Rus birliklerinin şimdiki görevinin doğu cephesini savunmak olduğunu söyledi. Fakat, 115 bin kişilik askeri birliğin başka noktalara çekilebileceği konusunu da sözlerine ekledi ve devam etti:
“Herson'u korumak için orada bulunan birlikler muhtemelen yeni baştan düzenlenecek. Çünkü ikmal kollarındaki sorunlar nedeniyle yetersiz tedarike rağmen savunma mevzilerinde direnen askerler ellerinden geleni yapıyor. Bu olumsuzluklar nedeniyle herhangi bir personel kaybetmemek için bölgeyi terk etme kararı oldukça yerinde bir adımdı.”
6) GERİ ÇEKİLİŞ SAVAŞIN SEYRİNİ NASIL DEĞİŞTİRECEK?
Eylül ayında Ukrayna ordusunun başlattığı karşı taarruz sonrasında 6 bin kilometrekareden fazla alan Rusya'dan geri alınmıştı. O dönemde, Rus kamuoyunda bozgunun etkisi hem askeri hem de siyasi olarak fazlasıyla hissedilmiş, Rus ordusunun yenilebileceği ihtimali dilden dile dolaşmaya başlamıştı.
Herson'dan geri çekilme gelmesinde ise en ufak bir moral bozukluğu görülmemesi oldukça dikkat çekici. Öyle ki, daha önceki geri çekilmeler nedeniyle orduyu eleştiren Rus yetkililer, son manevranın ardından General Sergey Surovikin’i tebrik etti.
TASS’ın haberine göre, Surovikin’in kararı pek çok kişi tarafından övüldü. Çeçenistan Devlet Başkanı Ramzan Kadirov ve paralı askerlerden oluşan Wagner'in sahibi Yevgeni Prigojin, geri çekilmenin hayat kurtardığını ve ordunun savaş gücünü koruduğunu söyledi.
‘UKRAYNA, RUSLARI GÜNEYDEN ATMAK İÇİN BAŞKA FIRSATLAR ARAYACAK!’
Ukrayna cephesinde ise Herson için hazırlıklar sürüyor. Önümüzdeki günlerde Herson'a baskı yapması beklenen Ukrayna kuvvetleri, yeni durum üzerine planlar yapıyor.
Ukraynalı yetkililer, Rusya'nın Dinyeper Nehri'nin doğu kıyısındaki müstahkem mevkilerinden Herson’a sürekli topçu saldırıları düzenleyebileceği konusunda uyardı. En önemlisi yetkililer, Moskova'nın burayı bir "ölüm şehrine" dönüştürmeyi planladığını belirtti.
Avustralya Ordusu’ndan emekli olan general Mick Ryan ise dün yaptığı bir değerlendirmede, “Ukraynalıların Dinyeper’in doğu kıyısına yakın zamanda büyük çaplı bir harekât başlatması pek olası değil” ifadesini kullandı.
“Bir süre sonra Herson ve çevresinde yoğun Rus savunma mevzilerine yönelik saldırılar olacak” diyen Ryan, Ukrayna birliklerinin Rusları moral olarak çökertmeyi deneyeceklerini ve onları güneyden atmak için başka fırsatlar arayacaklarını söyledi.
‘ÖNÜMÜZDEKİ BAHAR İKİ TARAF DA SALDIRILARA BAŞLAYACAK’
Rus birlikleri, 2014'te ele geçirdiği Kırım Yarımadası'na bağlayan hayati bir kara yolu da dahil olmak üzere, güneydoğu Ukrayna'daki ve Donetsk ve Luhansk'ın doğu bölgelerindeki geniş arazileri hala kontrol altında tutuyor.
Sert kış koşullarının başlamasıyla savaşın hızında yavaşlama olsa da, önümüzdeki bahar ayında iki taraf da yeni taarruzlar başlatacak. Uzmanlar, Rusya’nın şu an için savunma mevzilerinde olabildiğince uzun kalmak istediğini düşünüyor.