Rusya yanlısı Odessa şehri Rus işgaline hazırlanıyor! Belediye Başkanı Putin'in adamıydı ama...
Güncelleme Tarihi:
Rus İmparatorluğu'nun pırlantası olarak kurulan ve tarih boyunca vatandaşlarının Rusya yanlısı bir tavır sergilediği Odessa'da rüzgar tersine döndü. Şehrin dört bir yanında olası bir Rus saldırısına karşı savunma mevzileri oluşturulurken, Putin yanlısı olarak bilinen ve Rusya pasaportu bile olduğu söylenen Belediye Başkanı Trukhanov, "Şehrin her caddesini ve her köşesini korumak için sonuna kadar savaşacağız" diye konuşuyor...
Ukrayna'nın Kiev ve Harkiv'den sonraki üçüncü büyük şehri olan Odessa, popüler bir turist destinasyonu olarak biliniyor. Karadeniz kıyısındaki bu tarihi liman şehri, Arnavut kaldırımlı geniş caddelerinde her yıl yüz binlerce turisti ağırlıyor.
Ancak son iki haftada Odessa'da yaşayan 1 milyona yakın insan, şehrin "kapıları herkese açık" imajını tersine çevirmek için ellerinden geleni yapmaya başladı. Normalde güneşlenip denize giren tatilcilerle dolu olan plajlara, denizden yapılacak bir çıkartma ihtimaline karşı mayınlar döşeniyor. Kum torbalarından yapılma barikatlar 19'uncu yüzyılda inşa edilmiş büyük opera salonu gibi mimari harikası binaların önlerini kapatıyor. Meydanlar tanksavar bariyerlerle dolduruluyor. Efsanevi Potemkin merdivenlerine girişler engellenmiş vaziyette.
Geçtiğimiz hafta sonu dünya basınında birçok gazeteye açıklamalarda bulunan Belediye Başkanı Gennadi Trukhanov, "Odessa kapıları misafirlerine her zaman açık bir şehirdir ama davetsiz misafirlerden ve silahlı kişilerden hoşlanmayız. Silahsız ve dost insanlarla tanıştığımıza ise memnun oluruz" sözleriyle özetledi bu hazırlığı.
İMPARATORLUĞUN PIRLANTASIYDI
"Rus İmparatorluğu'nun pırlantası" olarak inşa edilmiş olan Odessa, Kırım'ın 2014'te ilhak edilmesinden önce, Rus tatilciler için de çok popüler bir destinasyondu. Zira halkının çoğunluğu Rusça konuşan Odessa ile Rusya'nın bağları çok eskilere dayanıyor.
Birçok Rus için adeta mitolojik bir şehir olan Odessa'yla ailevi, edebi, kültürel bağı olan belki milyonlarca Rus var. Dolayısıyla Odessalılar Devlet Başkanı Vladimir Putin'in bu şehri işgal edeceğine inanmakta güçlük çekiyor. Ancak son günlerde yaşanan gelişmeler, iki hafta önce kimsenin aklına bile gelmeyecek şeylerin mümkün olabileceğini hem dünyaya gösterdi hem de şehir sakinlerine...
"HAVSALAM ALMIYOR"
Ukrayna'nın ana limanı olması nedeniyle savaşta iki taraf için de stratejik ve ekonomik öneme sahip olan Odessa, şu an Putin güçlerinin hedefleri arasında ilk sıralarda yer alıyor.
Güvenlik gerekçeleriyle şehir merkezinde başka bir binaya taşınmak zorunda kalan Trukhanov, Guardian'a yaptığı açıklamada, "Odessa'ya düşecek füzeleri ateşleyecek düğmeye basmak için insanın nasıl bir şerefsiz, geri zekalı ya da pislik olması gerekir bilmiyorum. Böyle bir şeyi benim havsalam almıyor" ifadelerini kullandı.
Bu sözleri sarf eden kişinin Trukhanov olması özellikle önemli. Zira Odessa Belediye Başkanı bir zamanlar Viktor Yanukoviç tarafından kurulmuş olan Rusya yanlısı partinin üyelerindendi. Bugün ise şehrin Putin karşısında sonuna kadar direneceğinin altını kalın çizgilerle çiziyor.
PUTİN'İN SÖZLERİNE BÖYLE YANIT VERDİ
Kendisi de eski bir subay olan ve savunma amaçlı olduğunu vurguladığı SIG Sauer tabancasını hiç yanından ayırmayan Trukhanov, "Size Odessa hakkında şunu söyleyebilirim. Şehrin her caddesini ve her köşesini korumak için sonuna kadar savaşacağız" diye konuştu.
Putin'in Rusya'nın askeri operasyonunun Rusça konuşan Ukraynalıları savunma amaçlı olduğu sözlerine de çektiği bir videoyla yanıt veren Trukhanov, biraz da küfürlü bir ifadeyle "Burada kimi savunmayı planlıyorsunuz acaba?" dedi.
Rusya'da 'Z' çılgınlığı! Savaşın sembolü haline geldiDünya basınının karşısına da kolunda Ukrayna güçlerinin sembolü olan sarı pazı bandıyla çıkan Trukhanov, Putin'in "Ukrayna'nın Nazilerden arındırılması" argümanının da saçmalık olduğunu belirterek, Rusya'nın faşistler gibi davrandığını söyledi ve ekledi: "Harkiv'i bombalamak. Kim yapar bunu? Ancak Naziler..."
Odesa Belediye Başkanı Gennadi Trukhanov hakkında uzun yıllardır yolsuzluklara bulaştığı ve organize suç örgütleriyle bağlantılı olduğu yönünde suçlamalar dile getiriliyor. Her türlü usulsüzlük iddiasını kesin bir dille reddeden Trukhanov ise "Odesa halkı beni icraatımla yargılayabilir" derken üç kez seçildiğine dikkat çekiyor. Söz konusu yolsuzluk suçlamaları bağlamında, Trukhanov'un Rusya pasaportu aldığı da öne sürülmüştü. Trukhanov bu iddiaları da kesin bir dille reddediyor.
"ODESSA'YA BOMBA MI ATACAKLAR?"
Trukhanov ve Odessalılar her türlü ihtimale karşı hazırlanmakta haksız değil. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, pazar günü Putin'i arayarak Odesa'ya yönelik saldırıların yakın zamanda başlayacağı yönündeki istihbarat verilerinden duyduğu kaygıyı dile getirdi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski de son yayınladığı ulusa sesleniş videosunda Odessa'nın işgal edilebileceği ihtimalini dile getirerek şöyle konuştu:
"Odessa'yı bombalamaya hazırlanıyorlar! Odessa'yı! Ruslar her zaman Odessa'ya gelmişlerdir. Odessa'da her zaman sadece sıcaklıkla karşılanmışlardır. Samimiyetle karşılanmışlardır. Şimdi ne oluyor? Odessa'ya bombalar mı atılacak? Ağır silahlarla ateş mi açılacak? Füzeler mi yağacak? Bu bir savaş suçu olur. Bu tarihi bir suç olur."
DENİZDEN VE KARADAN SALDIRIYA AÇIK KONUMDA
Odessa şu ana kadar Rusya'nın Ukrayna'nın güneyindeki operasyonlarından nasibini almış değil ancak askeri analistler, bunun an meselesi olduğunu belirtiyor. Üstelik Odessa'ya yönelik saldırılar birden fazla cepheden de gerçekleşebilir.
Rusya'nın Karadeniz'deki filosuna bağlı savaş gemileri, Şubat sonunda işgal başladığından beri açıkta hazırda bekliyor. Rusya, batıda Ukrayna-Moldova sınırında bulunan ayrılıkçı Transnistria (Transdinyester) bölgesine de asker yığmış durumda. Doğuda ise Herson Limanı'nı ele geçirip Mıkolayiv'e yürüyen Rus güçlerinin bu şehrin düşmesi durumunda Odessa'ya ilerlemesi çok yüksek ihtimal.
Belediye Başkanı Trukahnov, Telegraph'a yaptığı açıklamada, "Saldırıların denizden gelmesini bekliyoruz. Bütün sahile mayın döşedik. Tanklar ve ağır silahlar da kıyıda bekliyor" diye konuştu.
100 binden fazla Odessalının şimdiden şehri terk ettiği söyleniyor. Eğer durum kötüleşirse Odessa halkı kaçmak için Moldova sınırını kullanacak. Şehirde kalanlarsa her sabah uyandıklarında savaş gemilerinin ilerlemesini ve Mıkolayiv'in durumunu kontrol ediyor.
BİR YANDAN SIĞINAK HAZIRLIKLARI BİR YANDAN SEFERBERLİK
Sahile mayınlar, meydanlara barikatlar yerleştirilirken Odessa sokakları büyük oranda sakin ve sessiz. Odessalılar neredeyse her gece çalan hava baskını sirenlerine alışmış durumda. Özellikle Zelenski'nin pazar günkü uyarılarının ardından, Trukhanov, Odessa halkını bombardıman riskleri ve olası bir tehlikede nereye sığınabilecekleri konusunda bilgilendirmeye başladı. Odessalılara gönderilen SMS'lerle saldırı anında ne yapmaları gerektiği konusunda direktifler veriliyor.
Örneğin şehrin merkezinde yakın zamanda açılan bir restoran kompleksi Rusya'nın Ukrayna işgalinin başladığı 24 Şubat tarihinden beri kullanılmıyor. Şu an Ukrayna bayrakları ve Rusya karşıtı sloganlarla donatılmış olan kompleks, orduya yapılan bağışların tasnif merkezi haline getirilmiş. Turuncu ceketli gönüllüler, yerel halkın askerler için bağışladığı torbalar dolusu malzemelerin kaydıyla ve idaresiyle uğraşıyor.
Odessa'da bir mobilya mağazası bulunan şu an ise bağış kampanyasını yürütmekte olan Nikolay Vikniyanski, Guardian'a, "İhtiyacımız olan şeyleri Telegram'dan yazıyoruz: İlaçlar, uyku tulumları, termal giysiler. Batı'dan yardım geliyor ama bu ilk haftalarda bizim onlara yardım etmemiz gerekiyor" dedi. Merkezde her gün ayrıca şehrin dört bir yanındaki kapatılmış restoranlarda pişen 8000 kişilik sıcak yemeğin de dağıtımı yapılıyor. Yemekler askerlere ve cephedeki gönüllülere ulaştırılıyor.
"SAVAŞMAYA HAZIRIZ"
Odessa şehrinin Avrupa dayanışmasından sorumlu yetkilisi Mikhailo Şmuşkoviç ise on binlerce kişi ayrılmış olsa da kalanların şehri savunacağını belirtti. Telegraph'a konuşan Şmuşkoviç, "Her an her şey olabilir. Buna asla hazırlıklı olamazsınız. Zelenski bize Rusların Odessa'yı bombalayacağını söylemeden önce bile, sonuna kadar savaşma modundaydık. Savaşmaya hazırız" ifadelerini kullandı.
AFP'ye konuşan 50'lerindeki İrina ve Aleksandr Pivovartçik çifti ise gitmeye niyetlerinin olmadığını belirterek, "Hayatta kalacağız! Bu gece kapımızı kilitleyip her zamanki gibi akşam yemeğimizi yiyeceğiz" dedi.
Odessalılar 24 Şubat'tan itibaren şehri terk etmeye başladı
ODESSA HALKI RUSYA YANLISIYDI AMA…
Aslına bakılırsa Odessa denince akla "Ukrayna vatanseverliği" gelmiyor. Hatta geçmişteki konumuna bakıldığında, şehrin Ukrayna'nın içinde özerk bir şehir-devlet muamelesi gördüğünü söylemek bile mümkün.
Euromaidan protestolarından bugüne güne geçen 8 yılda özellikle gençler arasında Ukrayna dilinin ve kültürünün yaygınlaşması için adımlar atıldı ama Odessa halen Kiev'den de Ukrayna'nın batısındaki diğer şehirlerden de oldukça farklı.
Örneğin geçen yıl Eylül ayında yapılan bir anketin sonuçları bu bağlamda oldukça ilginç. Ankete katılanların yüzde 68'i Putin'in "Rusya ve Ukrayna'nın halkları tektir" söylemine destek verirken sadece yüzde 20'lük bir kesin Ukrayna'nın geleceğinin Avrupa'yla entegrasyonda olduğunu söylüyordu. Yüzde 38, Rusya'yla daha yakın ilişkiler isterken yüzde 27 ise tarafsızlık yanlısıydı. Ancak son iki haftada yaşananlar bu oranları değiştirmiş gibi görünüyor.
2014'TEKİ KANLI TRAJEDİNİN İZLERİ SİLİNECEK Mİ?
Odessa'da 2014'te yaşananlar Rusya'nın "Ukrayna faşizmi" söyleminde önemli bir yere oturuyor. O yıl Rusya yanlısı gruplar birçok Ukrayna şehrinde devlet kurumlarını işgal ettiğinde, Ukrayna güçleri Odessa'da düzenlenen bir Rusya yanlısı gösteriye oldukça sert yanıt vererek misilleme yapmıştı. Nihayetinde bir sendika binasında çıkan yangında çoğunluğu Rusya yanlısı 48 kişi hayatını kaybetti. Kremlin yaşanan bu trajedinin önceden planlanmış bir faşist kıyım olduğu yönünde suçlamalar dile getirdi.
Devlet Başkanı Putin, 21 Şubat akşamı yaptığı ve televizyondan yayımlanan konuşmasında da Odessa'ya ve bu olaya özel bir parantez açtı. Rusya'nın Mayıs 2014'te yaşanan trajedinin sorumlularının isimlerini bildiğini belirten Putin, "Onları cezalandırmak için her şeyi yapacağız" dedi. Bu sözler Batı istihbaratının "Rusya'nın elinde işgal halinde tutuklanacak ve öldürülecek kişilerin listesi var" iddialarını da kuvvetlendirdi.
2014'te ölenleri anmak için her yıl gösteriler düzenleniyor.
"PUTİN BUNUN İÇİN ÇOK UĞRAŞTI"
72 yaşındaki şair, psikolog ve filozof Boris Hersonski, 2014'te yaşanan olayların dostların ve ailelerin arasını açtığını belirtti. Kendisi Ukrayna yanlısı bir tavır benimsediğinde arkadaşlarının yarısından fazlasını kaybettiğini belirten Hersonski, "Ben çocukluğumda Rusça konuşarak büyütüldüm. Ama 2014'ten sonra oturup elime bir sözlük aldım" dedi ve şu an hem Rusça hem Ukraynaca yazdığını belirtti.
Son günlerde yaşanan olayların ardından en Rusya yanlısı olan vatandaşların bile fikirlerini değiştirdikleri söyleniyor. Odessa'da yaşayan antropolog Aleksandr Prigarin, şu an içinde bulunduğu ruh halini "kafa karışıklığı" olarak nitelendirdi. 2014'de yaşanan olaylar sonrasında Rusya'ya duyduğu sempatinin daha da arttığını belirten Prigarin, "Ancak Rusya'nın Ukrayna'nın şehirlerine füzeler ve roketlerle saldırmasını görmek beni yere serdi" diye konuştu.
Prigarin, "Bu bir kâbus, bir trajedi, bir felaket" ifadelerini kullandı.
Hersonski, savaşın Odessa'da yaşayan birçok kişiyi Ukrayna vatanseverliğine yaklaştırdığını belirterek, ironik bir ifadeyle "Putin bunun olmasını sağlamak için çok uğraştı" dedi.
Şehrin dış mahallelerinden birinde bulunan evlerinin bir odasını, camların önüne kitaplar yığarak geçici bir bomba sığınağına dönüştürdüklerini de söyleyen Hersonski, "Rusya Odessa'yı işgal ederse şehri hızla terk etmeyi planlıyoruz. Bir ay içinde bu evi burada bırakıp evsiz mülteciler olmamız çok olası" diye konuştu.
20 Şubat'ta yapılan olası bir Rus işgaline karşı direniş yürüyüşünden
RUSÇA KONUŞAN UKRAYNALILAR PUTİN'İ ŞAŞIRTTI
Analistlere göre, Putin Ukrayna işgalini başlatmadan önce, Rusça konuşan Ukraynalıların Rus askerlerini çiçeklerle karşılayacağını düşünüyordu. Bu beklentinin karşılanmaması, Rusya'nın Ukrayna'nın son 8 yılda geçirdiği değişimi anlayamamış olmasına bağlanıyor.
Aksine güneydeki Herson gibi şehirlerden görüntülere bakılırsa, Rusya hava gücünü artırsa bile savaşın sonunun nasıl geleceği belli değil. Zira görüntülerde silahsız Ukraynalıların tankların önüne çıktığı, sokaklarda Ukrayna bayrakları salladığı, Rus askerlerinin ise özgürleştirdiklerini düşündükleri bu insanların davranışları karşısında şaşkınlığa uğradığı görülebiliyor.
42 yaşında bir satranç büyükustası ve Odessa'nın yerel parlamentosunda milletvekili olan Natalya Jukova, "Şehri ele geçirebilirler. Tamam da sonra ne olacak? Bir yönetim sistemi kurup şehri idare edecek kaynaklar nerede" dedi ve ekledi: "Hepimiz partizanlaşacağız."
Yılan Adası'nda ölen Ukrayna askerleri anısına asılmış bu afişte "Rus askeri gemisi defol git" yazıyor
The Guardian'ın "‘Beyond understanding’: Odesa braced to see if Putin attacks city of such resonance for Russians" ve The Telegraph'ın "‘We’ll fight to the end’: Odesa’s pistol-packing mayor gets city fired up for Russian attack" başlıklı haberlerinden derlenmiştir.