Hedefinde şimdi de o dağ var! Trump neden Denali Dağı'nın adını değiştirmek istiyor? Anahtar kelime: Gümrük vergileri

ABD Başkanı Donald Trump, seçildiği günden bu yana çıkışlarıyla dikkat çekiyor. Son olarak hafta başında imza attığı kararnamelerin ardından yaptığı bir açıklama, Alaska eyaletinde huzursuzluğa yol açtı.

Başkan Trump, yemin edip göreve resmen başlamasından hemen sonra yaptığı açıklamada, ülkenin en yüksek dağı olan Denali'nin adının yine eskisi gibi McKinley Dağı olacağını söyledi.

McKinley Dağı ismi 14 Eylül 1901'de New York'ta uğradığı suikast sonucu hayatını kaybeden eski Başkan William McKinley'den geliyor. Trump da açıklamasına buna vurgu yaparak, "Büyük bir başkanın, William McKinley'nin adını olması gerektiği ve ait olduğu yer olan McKinley Dağı'na yeniden vereceğiz" ifadelerini kullandı.

Trump sözlerine, "Başkan McKinley ülkemizi gümrük vergileri yoluyla ve yetenek yoluyla çok zengin bir yer haline getirdi. Doğal bir iş adamıydı. Teddy Rossevelt'e yaptığı büyük işler için gereken parayı vermişti. Buna aptallık edilerek Panama ülkesine verilen Panama Kanalı da dahil" diye devam etti.

Ancak Alaska'yı senatoda temsil eden iki Cumhuriyetçi Senatör Lisa Murkowski ve Dan Sullivan, Denali Ulusal Park ve Koruma Alanı'nın isminin olduğu gibi kalmasını istediklerini söyledi.

Denali, 6.190 metre yüksekliğindeki dağın Alaska'da yaşayan Koyukon yerlilerinin dilindeki adı. Dağ ve çevresindeki bölge, Koyukon halkının yanı sıra başka yerli halklara da ev sahipliği yapıyor. Bölgede yaşayan toplulukların bazıları dağa farklı isimler veriyor.

Senatör Sullivan, paylaştığı videoda "Ben o yüce dağa büyük vatansever Koyukon Athabascan halkının binlerce yıl önce verdiği isim olan Denali'yi tercih ediyorum" dedi. Senatör Murkowski de yaptığı yazılı açıklamada, "Alaska'nın Koyukon Athabascan halkının Kuzey Amerika'nın en yüksek zirvesine verdiği ve 'Yüce Olan' anlamına gelen Denali isminden daha iyisini bulamazsınız. Yıllar boyunca Alaska'nın ilk insanlarına saygı gereği bu ihtişamlı dağın hakkaniyetli adına geri dönülmesi için Kongre nezdinde savaş verdim. Bu yeniden tartışılmaması gereken bir konu" ifadelerini kullandı.

NEDEN İKİ AYRI İSİM?

Peki bu ikiliğin kökeninde ne yatıyor?

Anlatılanlara göre, 1800'lerin sonlarında Cook Koyu'nda altın aramaya gelen bir maden avcısı olan William Dickey, o sırada henüz seçilmiş başkan unvanını taşıyan William McKinley'e büyük hayranlık duyuyordu.

Ohio eyaletinde doğup büyümüş olan McKinley'nin Alaska'yla hiçbir bağı yoktu, söz konusu dağı da hiç görmemişti. Ancak McKinley'nin altın standardını desteklemesi, Dickey'nin hayran olması için yeterliydi. Dickey, 1897'de New York Sun gazetesi için kaleme aldığı bir makalede McKinley Dağı adını kullandı ve bu isim kısa sürede yerleşti. Başkanın 1901'de suikasta uğramasının ardından McKinley Dağı ismi daha da popüler hale geldi.

Alaska'nın yerli toplulukları ve milletvekilleri, uzun yıllar dağın ABD'nin tarihinden çok daha eski olan adıyla yani Denali olarak tanınması için girişimlerde bulundu.

"Denali mi McKinley mi?" tartışması ABD Kongresi'nin gündeminden yıllarca düşmedi. Alaskalı vekiller dağın Denali olarak anılması için teklifler sunarken, Ohiolu vekiller ise McKinley adının kalması için karşı teklifler hazırladı.

2015 yılında Obama yönetimi dağı Denali olarak yeniden adlandırdı.

TRUMP'IN BUNA YETKİSİ VAR MI?

O dönemde İçişleri Bakanı olarak görev yapan Sally Jewell, Trump'ın dağın adını yeniden McKinley olarak değiştirmeye yetkisi olduğuna inanmadığını belirterek, yetkinin coğrafi isimlerin standardize edilmesinden sorumlu federal bir kurum olan ABD Coğrafi İsimler Kurulu'nda olduğunu vurguladı.

Yasa gereği ismi değiştirmek için çeşitli devlet kurumlarının temsilcilerinden oluşan kurulun önünde bir sunum yapmak gerekiyor. Kurula şu an İçişleri Bakanlığı'ndan Michael Tischler başkanlık diyor. Tischler, yorum taleplerine yanıt vermedi.

Yasalar gereği kurul makul bir süre içinde karar vermezse, İçişleri Bakanı'nın ismi değiştirme yetkisi bulunuyor. Jewell, Denali örneğinde Alaska'nın 40 yıl boyunca McKinley Dağı ismini yerli ismiyle değiştirmeye çalıştığını, kendisi bunu yaptığı dönemde eyaletten bir itiraz gelmediğini söyledi. The New York Times'a konuşan Jewell, "Genel olarak kabul edilmiş bir yerli Alaska ismi ve McKinley Dağı'na kıyasla kesinlikle tercih ediliyor" ifadelerini kullandı.

Trump'ın McKinley'e duyduğu ilginin kökeninde ise iki başkanın gümrük vergilerine duyduğu sevgi yatıyor. Trump imzaladığı başkanlık kararnamesinde McKinley'nin "ABD ekonomisini büyüten gümrük vergilerinin savunucusu" olduğunu belirtip kendisinin de aynı modeli izleyeceğini belirtti.

2017'DE DE AYNI ŞEYİ YAPMAYA ÇALIŞMIŞTI

Aslına bakılırsa bu Trump için ilk değil. 2017 yılındaki ilk döneminde de Denali yerine McKinley adını öneren Trump'a Sullivan ve Murkowski itiraz etmişti. O dönemde Alaska Kamu Radyosu'na konuşan Sullivan, Trump'a, "Benim eşim de Athabasca halkından ve ismi eski haline getirirseniz çok ama çok kızacak" dediğini anlatmıştı.

Trump'ın başkanlık kararnamesi ayrıca Meksika Körfezi'nin adının Amerika Körfezi olarak değiştirilmesini de öngörüyor. ABD yönetimi bu konuda çok daha fazla esnekliğe sahip. Federal belgelerde Amerika Körfezi ifadesinin kullanılmasının önünde herhangi bir engel yok. Ancak diğer ülkeler aynı şekilde davranmak zorunda değil.

Öte yandan Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada Trump'ın bu isteğine, "O zaman Amerika'ya da America Mexicana (Meksikalı Amerika) diyelim" sözleriyle yanıt vermişti.