ABD'de 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun!

Güncelleme Tarihi:

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun
Oluşturulma Tarihi: Ocak 14, 2025 09:23

ABD'nin California eyaletine bağlı Los Angeles kentini küle çeviren yangınlar tüm çabalara rağmen söndürülemedi. Bugün şiddetlenmesi beklenen kuru rüzgar 32 saatlik bir alarma neden oldu. Yetkililer kent sakinlerden tahliye emirlerine hazır olmalarını istedi. Uzmanlar ise yangının bu kadar büyük yıkıma yol açmasının arkasındaki nedenleri sıraladı.

Haberin Devamı

ABD'nin California eyaletine bağlı Los Angeles kentinde devam eden orman yangınları 8. gününde hala tam anlamı ile kontrol altına alınamadı. Los Angeles'ın değişik bölgelerinde 7 Ocak yerel saatle sabah başlayan ve şiddetli rüzgarlar nedeniyle hızlıca yayılan yangınlarda, şu ana kadar 37 bin dönümden fazla alan kül oldu. Yangınlarda 24 kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 150 bin kişi için tahliye emri verildi.



Afette 12 binden fazla yapı hasar gördü veya kullanılamaz hale geldi.Devam eden yangınların neden olduğu toplam hasar ve ekonomik kaybın 250 milyar dolar ile 275 milyar dolar arasında olacağı tahmin ediliyor. Tüm çabalara karşın en az üç büyük yangın sürüyor.

ELEKTRİK KESİNTİLERİ VAR, TRAFİK FELÇ

İlk başlayan ve hala en büyük olan Palisades yangını, büyük bölgeleri tahrip ederken, bunlara Mel Gibson ve Paris Hilton gibi ünlülerin evlerinin bulunduğu kalburüstü Pacific Palisades mahallesi de dahil. Yangınların sebebi inceleniyor. Perşembe günü Kenetth yangını adı verilen yeni bir yangın daha başladı. Bu yangınla ilgili olarak bir kişi kundak şüphesiyle gözaltına alındı.

Haberin Devamı

Kentin büyük bölümü elektrik kesintileri nedeniyle karanlığa gömülürken, kaçmak isteyenler nedeniyle yollarda trafik tıkandı. Okullar ve üniversiteler de kapanmak zorunda kaldı.

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun

32 SAATLİK ALARM

"Santa Ana, Föhn ya da saç kurutma makinesi rüzgarları" diye bilinen rüzgarların bugün yoğunlaşması bekleniyor. Ulusal Hava Durumu Servisi'nden meteorolog Ryan Kittell en kuvvetli rüzgarların bugün yerel saatle 04:00'da başlayacağını ve Çarşamba günü öğleden sonra sona ereceğini duyurdu.

32 saatlik tehlikeli hava koşullarının yangını büyütmesinden endişe duyuluyor. Devam eden kuru ve sert hava koşullarına bir de yağmur beklentisinin az olması ekleniyor.

Kittell açıklamasında "Asıl sorun 25 Ocak'a kadar, önemli bir yağış ihtimalinin olmaması, hatta hiç olmaması" derken Angeles İlçe İtfaiye Şefi Anthony Marrone, kent sakinlerine olası tahliye emirlerine uymaya hazır olmaları gerektiğini hatırlattı.

Haberin Devamı

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun
Ulusal Hava Durumu Servisi ilçe yetkilileri, pazartesi gecesinden başlayarak çarşamba gününe kadar devam edecek kuvvetli rüzgar ve düşük nem kombinasyonu nedeniyle bölgede, "kırmızı bayrak" uyarısının geçerli olacağını bildirdi.

Özellikle salı günü şiddetini artırması beklenen düzenli rüzgarların hızının, saatte 70 ila 110 kilometreye ulaşmasının beklendiği belirtildi.

SEBEBİ ELEKTRİK HATLARI MI?

Müfettişler yangınlara neyin sebep olduğunu tespit etmeye çalışırken bölge sakinleri yangınlardan en az birinin elektrik altyapısından kaynaklanmış olabileceğindi düşünüyor. ABD'li New York Times gazetesinde yer alan bilgilere göre, 1992'den bu yana Kaliforniya'da gerçekleşen 3.600'den fazla orman yangının elektrik hatlarındaki sorunlardan kaynaklandığı tespit edildi.

Haberin Devamı

Pasadena bölgesindeki Eaton yangını nedeniyle mülkleri zarar gören ev sahipleri, kiracılar ve iş yeri sahipleri ABD'li elektrik dağıtım şirketi Southern California Edison'a dava açtı. Şirket yangının çıkış nedenini araştırdığını duyurdu.

New York Times, 2017 yılındaki Thomas yangını,2018 yılındaki kamp yangını ve 2021 yazındaki Dixie yangınının da elektrik hatları ile ilgili olduğunu hatırlattı ve benzer sorunların sadece Kaliforniya'da değil diğer eyaletlerde de yaşandığını yazdı.

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun

NEDEN BU KADAR HIZLI YAYILDI?

Hafta sonu hafifleyen rüzgarların yeniden hız kazanıp saatte 110 kilometre hıza ulaşacağı belirtilirken, alevlerin daha da geniş bir alana yayılmasından korkuluyor.

Haberin Devamı

Peki, Los Angeles'taki bu yangınlar neden bu kadar yoğun ve nasıl bu kadar çabuk yayıldı? İşte uzmanların dikkat çektiği detaylar...

BİTKİ ÖRTÜSÜ

Uzmanlar, El Nino hava olayı nedeniyle 2024'te düşen yoğun yağışın, kış aylarındaki yangın riskini artırdığını söylüyor. Edinburgh Üniversitesi'nden yangın bilimi araştırmacısı Rorry Hadden şöyle açıklıyor;

"Yangından önce düşen yağış, bitki örtüsünün önemli şekilde büyümesine yol açabiliyor. Daha sonra bu yangın için potansiyel bir yakıt olabiliyor. Sonra da daha kuru hava dönemine geçiliyor, bu bitki örtüsü çok çok hızlı kuruyabiliyor ve daha fazlası da var. Yani yangın için daha da fazla yakıt."

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun

İngiltere Ekoloji ve Hidroloji Merkezi'nden orma yangını uzmanı Maria Lucia Ferreria Barbosa da 2024'teki yağışlı havanın ardından, kuru dönemin gelmesinin "orman yangınlarının yayılması için mükemmel koşulları" yarattığını söylüyor. Bu çok yağışlı havadan kuru havaya geçiş hidroiklim kamçısı diye biliniyor. Son dönemde yapılan bir araştırmaya göre küresel ölçekte bu durumun ortaya çıkması riski, 20. yüzyılın ortalarından bu yana önemli ölçüde yükseldi.

Haberin Devamı

SANTA ANA RÜZGARLARI

Sert esen rüzgarlar Los Angeles'ın batısındaki alevleri, hızla hareket eden bir orman yangınına dönüştürdü. Yangın, kuru bitki örtüsüyle yayıldı ve Santa Monica yakınlarındaki Pacifik Palisades mahallesinin etrafını sardı.Bu rüzgarlar genelde sıcak ve kuru esiyor ve bitki örtüsündeki nemi daha da kurutuyor.

Hadden "Tüm orman yangınlarında üç şeyin bir araya gelmesi gerekiyor; bir tür alevlenme, yanacak bir şey ve havadan oksijen" diyor. Ancak California çölünden gelen rüzgarların hızı bu yangınları özellikle yoğun bir hale getirdi.

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun

"Santa Ana, Föhn ya da saç kurutma makinesi rüzgarları" diye bilinen bu rüzgarlar, orman yangınlarının davranışlarını tahmin edilemez hale getiriyor.

Hadden "Bu rüzgarlar çok, çok kuru. Çok çok hızlı hareket ediyorlar ve dolayısıyla bir yangın başladığında tutunması, büyümesi ve hızla yayılması kolaylaşıyor" diye açıklıyor.

Bazı durumlarda bu rüzgarlar elektrik direklerini devirerek, kablolardan çıkan kıvılcımların etraftaki bitki örtüsünü yakmasıyla yangınlara bile yol açabiliyor.

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun

KOR YAYILMASI

Hadden'a göre bu rüzgarlar alevleri coşturmakla kalmıyor, orman yangınlarındaki yapı kaybının başlıca nedeni olan kor yayılmasına da yol açıyorlar.

Hadden "Alevlerin önüne yollar ve binalar gibi engeller çıkabiliyor. Fakat bu korları hiçbir şey durduramıyor ve dolaşıyorlar" diyor.

Rüzgarlar yanan bitki örtüsündeki korları sürükleyip, ileriye taşıyabiliyor. Yangının birkaç metre önüne sürüklenip, yeni bitki örtüsüne yayılabiliyorlar ya da birkaç kilometre birden sürüklenip, başka yerlerde yangınları tetikleyebiliyorlar.

Rorry Hadden "Bu korların onlarca kilometre dolaştığına dair haberler var. Evlerin etrafındaki boşluklarda ya da süs bahçelerinde düşüp, evleri yakabiliyorlar" diyor.

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun

Bir kor bir evin alev almasına yol açarsa, itfaiyeciler müdahale edebiliyor.

Ancak Hadden "Sorun şu ki, bu korlarla onlarca ev aynı anda alev alabiliyor ve sonra her bir yanan ev kendi korunu üretiyor. Yani rüzgarlarla taşınan bu korlarla bir tür domino etkisi görüyorsunuz" diyor.

Korlar, maddi hasara yol açmanın yanı sıra, önlerine çıktıkları insanlar için de çok tehlikeli olabiliyor.

Alex Gellis CBS News'e yaptığı açıklamada kız arkadaşının evi alev aldığında yaşadıklarını "Bir kor girdabı gibiydi, hiç oksijen yoktu. Kendimi arabama zor attım" demişti.

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun

TEPELER VE KANYONLAR

Lon Angeles kentinin engebeli coğrafyası da orman yangınlarının yarattığı riski büyütüyor.

Hadden "Alevler tepe yukarı aşırı çabuk yayılır. Kanyonlar, vadiler, bu tür şeyler aşırı zorlu yangın davranışlarına yol açar. Birilerinin bu alevlerle mücadele etmesi çok zor ve belki de imkansız" diyor.

Topografya, tahliyeyi de zorlaştırıyor. Eski Los Angeles Belediye Meclisi Üyesi New York Times'a yaptığı açıklamada, Palisades bölgesinde tepe yamaçlarındaki dar yolların bölgeden kaçmak isteyenlerin önünde ek bir zorluk olduğunu vurguladı.

ABDde 32 saatlik alarm: Yangın büyüyebilir, tahliye emirlerine hazır olun

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

Uzmanlar, iklim değişikliğinin bu tür yangınlar çıkma ihtimalini artırdığını söylüyor.

Hadden "Mesele sadece daha sıcak ya da kuru hava değil. Mesele aşırı yağışlı, rüzgarlı, sıcak ve kuru koşullarla aynı anda başa çıkmak durumunda kalınması" diyor.

ABD hükümetinin araştırması bu değişikliklerin, orman yangınları riskini ve yoğunluğunu artırdığına işaret ediyor. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi "İklim değişikliği, artan sıcaklık ve kurak atmosfer, ABD'nin batısındaki orman yangını riskinin ve boyutunun artmasında önemli bir rol oynadı" dedi.

Çok sıcak geçen bir yazın ve son aylarda yağmur düşmemesi nedeniyle California eyaleti özellikle tehdit altında.

Eyaletin güneyindeki yangın mevsiminin genelde Mayıs-Ekim arası olduğu düşünülürdü, ancak eyaletin Valisi Gavin Newsom artık belirli ayların söz konusu olmadığını söyledi ve "Artık yangın mevsimi yok, yangın yılı var" dedi. 

Haberle ilgili daha fazlası:

BAKMADAN GEÇME!