Yeni Berlin Büyükelçimiz Gökhan Turan göreve başladı
Güncelleme Tarihi:
Türkiye’nin Berlin Büyükelçisi Gökhan Turan, Hürriyet Berlin’den Ahmet Külahçı’ya konuştu. 3.5 milyona yakın insanımızın yaşadığı Almanya ile Türkiye arasındaki bağların önemli olduğunun altını çizen Büyükelçi Turan, görev süresince iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine özen göstereceğini söyledi. Çocukluğunun bir bölümünü Almanya’da geçiren Büyükelçi, iki ülke ilişkilerini ve Türk toplumunun bu ülkeye katkılarını da değerlendirdi. Büyükelçi Turan, “Türkiye ile Almanya artık birbirine çok daha yakın” dedi.
Çok küçük yaşlarda Almanya’ya geldiniz. O dönemden ne gibi anılarınız var? Yuvaya gittiniz mi?
Almanya’ya iki yaşımda gelmişim. İlkokula başlamadan önce iki yıl çocuk yuvasına gittim. Duisburg-Rheinhausen’de oturduk. Oturduğumuz mahalle Türklerin de yaşadığı, iyi ilişkilerimizin bulunduğu Almanların yanı sıra Boşnaklar dahil farklı milletlerden fertlerinin bulunduğu bir mahalleydi. Çocuk yuvasına gitmem sayesinde Almancayı yuvada öğrenmeye başladım. O zamanlar Kuzey Ren Vestfalya’ya (KRV) özgün bir durum muydu bilmiyorum ama ilkokula Türk sınıfında başlamak mümkündü. İlk yılın sonlarına doğru babam beni Alman sınıfına geçirmeye karar verdi. İlk başta birkaç hafta bocaladım. Annem Almanca bilmiyordu. Öğretmen olan babam da sonradan öğrenmişti. Ben çok çabuk öğrendim. Liseye kadar Almanya’da okudum. 1983’te babam kesin dönüşe karar verdi. Annem, ben ve iki kardeşim önceden gittik, bir yıl sonra da babam Ankara’ya geldi. Seviye belirleme sınavında başarılı olarak Ankara Anadolu Lisesi’nin Almanca bölümünde okumaya başladım. Anadolu Lisesi’ni bitirdikten sonra da 1988’de Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nü kazandım.
ALMANYA’DA 14 YIL YAŞADIM
Sadece çocukluğunuzda değil, daha sonraki dönemlerde de Almanya’da bulundunuz. Kendinizi buraya ne kadar yakın hissettiniz? Kendinizi hiç buralı hissettiniz mi?
1982-83’te Almancamın çok geliştiğini, dolayısıyla şahsi entegrasyon sürecimin ilerlediğini hatırlıyorum. Ancak buralı değilim. Annem-babam Türk. Evde her zaman Türkçe konuşuyorduk. Almanya’da yaklaşık 14 yıl bulundum. Tabii birtakım anılarım, evveliyatım var. Ama ben diplomatım. Başka birçok ülkede bulundum. Almanya ile ilgili olduğu gibi Rusya, Ukrayna, Kazakistan’la, Litvanya ve Polonya ile ilgili anılarım var. Akılda kalanlar hep iyi anılar, dostluklar ve arkadaşlıklar oluyor. Anavatanımdan başka, en çok Almanya’da ve toplamda 11 yıl kadar da Rusça konuşulan ülkelerde yaşadım. Rusçayı ise 25 yaşından sonra öğrendim. Tüm bunlara yaklaşık 33 yıldır şerefle yürüttüğüm diplomasi mesleğini de eklediğimde, ‘Bayrağımızın dalgalandığı her yer vatandır’ dersem daha doğru olur.
Çocukken ve Almanya’dayken hiç Türkiye Cumhuriyeti’ni büyükelçi olarak temsil edeceğiniz aklınızdan geçti mi, böyle bir şeyin hayalini hiç yaşadınız mı?
Hayır. Daha doğrusu, öyle bir konu gündeme gelmedi. Matematiğim çok iyiydi. Babam rahmetli de fen dersleri hocasıydı. Ben mimar olmak istiyordum. Mimar Sinan’a çok büyük saygım ve hayranlığım vardı. 16, hatta 17 yaşına kadar iyi bir mimar olmayı hedefledim. Ama daha sonraları tarihe ve coğrafyaya daha çok merak duydum. Elime ne geçerse okuyordum. Nitekim üniversite sınavlarına gireceğim aşamada ilgi alanlarım değişmişti. Biraz önce belirttiğim gibi Uluslararası İlişkiler okudum. Mezun olduktan sonra o zamanki adıyla Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın ve Dışişleri Bakanlığı’nın kariyer memurluğu sınavlarına girdim. İkisinin de yazılı sınavlarını kazandım. Dışişleri Bakanlığı’nın sözlüsü daha önceydi. Hazine Dış Ticaret Müsteşarlığı sözlü tarihinden birkaç gün önce Dışişleri Bakanlığı sözlü sınav sonuçları açıklandı ve kazandığımı öğrenince asıl amacım olan Dışişleri Bakanlığı’nda karar kıldım.
Hem o dönemlerin Almanya’sını hem de günümüzün Almanya’sını tanıyorsunuz. O zamanki Türk toplumu ile günümüzün Türk toplumu arasında ne gibi farklıklar veya paralellikler görüyorsunuz?
O döneme nazaran bugünkü Türk toplumu eğitimin önemini daha çok kavramış. O zamanlar liseye giden Türk öğrenci sayısı çok azdı. Şimdilerde her ne kadar Almanlara göre yine düşük olsa da liseye giden, yüksek öğrenim gören Türkiye kökenli öğrenci sayısı çok daha yüksek. Bunlar çok olumlu gelişmeler. Bir de o zamanlar bugünkü kadar iyi, aksansız Almanca konuşan insanlarımız yoktu. O zamanın insanlarının çocuklarının bugün çok iyi Almanca konuştuklarını görüyorum. Bu sevindirici bir gelişme. Zamanla Almanya’daki Türk iş insanlarının sayısı da arttı. Küçük esnaflıktan büyük yatırımcılığa geçiş oldu. İş insanlarımızın sayısıyla birlikte yatırımları ve ticaret hacimleri de arttı, anavatanlarına da ciddi yatırımlar yapmaya başladılar. Bunlar ülkelerimizin arasındaki beşeri, ekonomik ve siyasi bağları güçlendiren olumlu gelişmeler. Teknolojik gelişmenin getirdiği imkanların da farklılık yarattığını görüyoruz. Almanya’daki her büyük havaalanından Türkiye’nin farklı şehirlerine her gün birçok uçak gidip geliyor. Türkiye ve Almanya artık birbirine çok daha yakın.
Türkiye ile Almanya ilişkilerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Avrupa Birliği-Türkiye ilişkilerinin de siyasi yönden ikili ilişkilerimize bir etkisi var. Benim çocukluğumdaki dönem Soğuk Savaş dönemiydi. İlişkileri o bağlamda değerlendirmek gerekir. Demir Perde dönemiydi. Nükleer silahlar, dünya savaşı riski konuşuluyordu. Sovyetler’le savaş yaşanacağı korkusu vardı. Zamanla her şey değişti. Almanya’daki Türklerin sayısı da arttı. 1970’li yılların sonlarına doğru 1 milyona ulaştı. Şu anda 3.5 milyona yakın Türk burada yaşıyor. İki ülke arasındaki ilişkiler yüzyıllar öncesine dayanıyor. Ancak Almanya’ya Türk iş gücü göçüyle başlayan ve oluşan vatandaş boyutuyla bu ilişkiler bambaşka bir şekil aldı. Her zaman söylüyorum; bizim Almanya ile ilişkilerimizin bir ticari/ekonomik, bir siyasi, bir de vatandaş boyutu var. Burada bazı yabancı sefirlerle görüşüyorum. ‘Bizim burada çok insanımız var’ diyorlar. ‘Ne kadar?’ diye sorduğunuzda, bazıları ‘50 bin, 100 bin’ diyor. Tabii bizim insanlarımızın sayısının 3.5 milyonu bulduğunu söylediğimde şaşırıyorlar.
Tabii ki iyi yönde etkiledi. Uluslararası konjonktür de bu ivmelenmeyi destekliyor. Tabii bunu daha da derinleştirmek istiyoruz. Ama Almanya’nın erken seçim havasına girmesi çalışmalarımızı biraz yavaşlattı. Seçimin ardından diğer devletler gibi bizim de arzuladığımız, Almanya’da yeni hükümetin bir an önce kurulmasıdır. Yeni hükümet kurulur kurulmaz üst düzey temasların devam etmesini istiyoruz ve bekliyoruz. İlişkilerimizin daha da gelişeceğine ve derinleşeceğine inanıyorum. Uluslararası düzeyde son dönemlerde yaşananlar Türkiye’nin öneminin daha da arttığını ortaya koyuyor. Almanya’da da bunun görüldüğüne inanıyorum. Ülkemin yeni sefiri olarak ben de elimden geleni yapacağım.
TÜRKLER ARTIK MİSAFİR DEĞİL
Almanya’ya Türk iş gücü göçü bundan 64 yıl önce başladı. Önümüzdeki 64-65 yıl içinde buradaki Türk toplumunun geleceğini nasıl görüyorsunuz?”
Türk toplumunu çok daha ileride görüyorum. Benim çocukluğumda insanlarımız “Gastarbeiter”, yani misafir işçiydi. Yani misafir gelir, gider diye düşünülüyordu. Ama öyle olmadı. İnsanlarımız kalıcı oldular. Buralı oldular. Misafir işçinin misafir bölümü de işçi bölümünün bir kısmı da kayboldu. İnsanlarımızın yarıdan fazlası Alman vatandaşı oldu. Birçok insanımız iş insanı oldu, bilim insanı oldu. Doktor oldu, mühendis oldu, sanatçı oldu. Yani insanlarımız burada kalıcı oldular. Artık bambaşka bir Türk toplumuyla karşı karşıyayız. İnsanlarımız buraya uyum sağladılar. Milyarlarca Euro vergi veren, buradaki kültür, bilim, sanat yaşamına yoğun katkıda bulunan, buradaki toplumun ve yaşamın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş bir Türk toplumu var artık. Burada bizim önem vermemiz gereken şey Türkiye ile bağların muhafaza edilmesi. Ana dil çok önemli. Birinci ve ikinci kuşağın dil sorunu yok ama gelecek nesillerin Türkçe öğrenmesi ve bilmesi bizim için önemlidir. Biz bunun için elimizden gelen gayreti gösteriyor, öğretmenlerimizle çocuklarımıza ulaşmaya çabalıyor, Almanya ile Türkçe eğitim ve öğretimi konusunda daha güçlü bir iş birliği geliştirmeye çalışıyoruz. Ancak bilhassa anne ve babalar da çocuklarının Türkçeyi öğrenmelerine ilgi ve özen göstermeli. Yeni nesillerin bağlarını sürdürmeleri için Türkiye’ye düzenli ziyaretler de ihmal edilmemeli. Bizim arzumuz yeni nesillerin yaşadıkları bu ülkeye uyum sağlayıp, Türkiye ile de olan insani ve duygusal bağlarını korumaları, geliştirmeleri.
Türk kökenlilere tavsiyeleriniz var mı?
Ana dillerine, dinlerine, değerlerine sahip çıksınlar, birlik olun. Buradaki Türk toplumu, üstün nitelikleri ve potansiyeli olan müstesna, nüfusu yüksek bir toplum. Böyle bir toplumda birliktelik önemlidir. Türk toplumu Almanya ekonomisine, birçok Avrupa ülkesinin Gayri Safi Milli Hasılası’ndan (GSMH) daha fazla tutarda katkıda bulunuyor. Türk toplumu, hayatın her alanında Almanya’ya katkıda bulunmuştur, bulunmaktadır. Bunu Türk toplumu unutmamalıdır, Alman toplumu göz önünde tutmalıdır.
Sonradan Almanya Cumhurbaşkanı olan Richard von Weizsaecker’e yıllar önce Berlin Eyalet Başbakanı iken ‘50 yıl sonra bir Türkiye kökenli Almanya’nın veya Berlin’in başbakanı olabilir mi?’ diye sormuştuk. Şimdi de aynı soruyu size sorsak?
Olabilir tabii. Hatta daha erken bir dönemde de mümkün olabilir.
Almanya’da yaklaşık 1 milyon seçmeni olan bir Türk toplumu var. Alman vatandaşlığına geçmeleri için devlet olarak Türk toplumuna bir tavsiyeniz var mı?
Geleceğini burada gören insanlarımız zaten Alman vatandaşlığına geçiyor, geçmeleri de doğru olur. Zaten çifte vatandaşlık imkânı da var. Burada bizim tercihimiz, vatandaşlarımızın çifte vatandaş olmaları. Alman vatandaşı olanlar sosyal haklardan ve siyasi haklardan daha yaygın biçimde istifade etmeli. Aktif siyasette de daha çok yer almalı. Dolayısıyla yerel, eyalet ve federal düzeyde politikayla ilgilenme, oy kullanma ve seçilme haklarından sonuna kadar yararlanmaları iyi olur. Burada bir milyon Türkiye kökenli seçmen var. Bu rakam seçim sonuçlarını etkileyebilecek boyutta. Çok az farkla bazı seçim bölgelerinde milletvekillerinin kazandığını görüyoruz. Bu durum belediye başkanları için de geçerli.
BÜYÜKELÇİ GÖKHAN TURAN KİMDİR?
Büyükelçi Gökhan Turan, 21 Ekim 1970’te Sivas’ın Zara ilçesinde doğdu. Henüz 2 yaşındayken Almanya’ya geldi. İlk ve ortaokulu Almanya’da okuyan Turan, 1983-1988 yılları arasında Ankara Anadolu Lisesi’nin Almanca bölümünü bitirdi. 1992’de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun oldu ve ayrıca Orta Doğu Teknik Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde yüksek lisans yaptı. Dışişleri Bakanlığı’ndaki meslek hayatına 1992 yılında başlayan Büyükelçi Turan, Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğü, Enformasyon Genel Müdürlüğü, Doğu Avrupa, Güney Kafkasya ve Orta Asya Genel Müdürlüğü’nün yanı sıra, Orta Asya ve Türk Devletleri Teşkilatı Genel Müdürlüğü’nde çeşitli görevlerde bulundu. 1995-1997 yılları arasında Almatı (Kazakistan) Büyükelçiliği’nde, 1997-2000 arasında Stuttgart Başkonsolosluğu’nda, 2010-2012 arasında Varşova Büyükelçiliği’nde, 2002-2006 ile 2012-2015 arasında Moskova Büyükelçiliği’nde görevler üstlendi. 2015-2018 yılları arasında Güney Kafkasya ve Orta Asya Genel Müdür Yardımcısı görevini yürüten Büyükelçi Turan, Aralık 2019-Ocak 2023 arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin Vilnius (Litvanya) Büyükelçisi ve 2023- 2025 yıllarında Dışişleri Bakanlığı’nda sırasıyla Doğu Avrupa, Güney Kafkasya ve Orta Asya Genel Müdürü, Andlaşmalar Genel Müdürü ile Orta Asya ve Türk Devletleri Teşkilatı Genel Müdürü görevlerini üstlendi. 11 Ocak Berlin Büyükelçisi olarak atandı ve 31 Ocak 2025 tarihinde görevine başladı. Almanca, İngilizce ve Rusça bilen Büyükelçi Turan, evli ve iki çocuk babası.