‘Son İttihatçıların Sürgündeki Hayatı’
Güncelleme Tarihi:
Berlin Yunus Emre Enstitüsü’nde, ‘Berlin’de Bir Dönemin Son Perdesi: Son İttihatçıların Sürgündeki Hayatı’ başlıklı konferans düzenlendi. Konferansta, Sakarya Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Necmettin Alkan, İttihatçı liderler Mehmed Talat Paşa, Enver Paşa, Cemal Paşa, Cemal Azmi, Bahaddin Şakir ve Dr. Nazım’ın Berlin’de geçirdikleri sürgün yıllarını anlattı.
Bu isimlerin siyasi faaliyetlerini ve Osmanlı-Alman ilişkilerini arşiv belgeleri ışığında katılımcılarla paylaşan Alkan, “İttihatçı liderler sebep oldukları ağır sonuçları telafi etme çabasıyla, Anadolu’daki Milli Mücadele’yi desteklemenin yanı sıra Orta Doğu ve Asya’daki Müslüman halkların bağımsızlık hareketlerine de katkı verdiler” dedi. Prof. Dr. Alkan, “İttihat ve Terakki’nin önde gelen isimleri Berlin merkezli yaşamlarında hem yeni bir teşkilatlanma arayışı içine girdiler hem de Türkiye ve İslam dünyasının kaderine yön vermek için çabaladılar. Ancak bu çabalar, suikast, sürgün ve ölümleriyle sonuçlandı. Hepsinin ortak kaderi gençliklerinden beri uğruna mücadele ettikleri vatanları için gurbet topraklarında can vermek oldu” diye konuştu.
SİYASİ BİR MERKEZ OLUŞTURDULAR
Gurbetteki İttihatçıların, Anadolu’daki Milli Mücadele için diplomatik destek, silah ve cephane temin etmeye çalıştıklarını da belgeleriyle ortaya koyan Alkan, araştırmalarını Almanya Dışişleri Bakanlığı Arşivi, Berlin Eyalet Arşivi, Freiburg Askeri Arşivi gibi birçok kurumda yaptığını belirtti. Alkan ayrıca dönemin tanıkları olan Alman devlet adamlarının yazılı kaynakları, günlük gazeteler ve sürgün dönemi hatıratlarını da incelediğini söyledi. Prof. Dr. Alkan, 1920 yılında kurulan Orient Derneği’ne atıfta bulunarak, bu dernek aracılığıyla Berlin’de Müslümanların siyasi bir merkez oluşturduğunu ifade etti.
MADDİ ZORLUKLAK VE ÇİLELİ GÜNLER
Alkan, Osmanlı ve Alman hükümetlerine ait belgelerin, İttihatçı liderlerin Berlin’deki günlük yaşamlarına, diplomasi trafiğine, siyasi örgütlenme faaliyetlerine ve uğradıkları suikastlara dair önemli bilgiler sunduğunu kaydetti. İttihatçı liderlerin sürgün dönemlerinde ciddi ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kaldığını vurgulayan Alkan, Talat Paşa’nın nişan ve mücevherlerini sattığını ve arkadaşlarından borç aldığını belirtti. Alkan, Talat Paşa’nın, İngiliz istihbaratçı Aubrey Herbert ile Düsseldorf’taki bir görüşmesinde, yanında getirdiği sefer tasından yemek yemesinin yaşadığı maddi sıkıntının boyutunu gözler önüne serdiğini söyledi. Prof. Dr. Alkan, kapsamlı sunumunda İttihatçı liderlerin bireysel hikâyelerinin yanı sıra Osmanlı sonrası İslam dünyasında gelişen politik vizyonu da ortaya koydu.
YEE Almanya Koordinatörü Samet Kapısız ise 2014 yılından bu yana sürdürdükleri kültürel ve akademik faaliyetlere bir yenisini eklediklerini belirterek, katılımcılara teşekkür etti. Konferansın ardından, Prof. Dr. Alkan’ın arşiv çalışmalarından derlenen belgeler ve fotoğrafların yer aldığı sergi katılımcıların ilgisine sunuldu.