Z kuşağı için ‘miyop salgını’ başladı! Çocuklar dışarı çıkmıyor, sonu körlüğe kadar bile gidebiliyor

Ekran başında geçirilen aşırı zaman, Z kuşağının yetişme çağında hayati önem taşıyan doğal ışıktan mahrum kaldığı ve bunun da görme yetileri üzerinde uzun vadede yıkıcı bir etki yaratabileceği anlamına geliyor.

2000’li yılların başında yüzde 20 olarak bildirilen çocukluk çağı miyop görme bozukluğu dünya genelinde yer yer değişmekle beraber yüzde 40’lara 50’lere ulaştı. Uzmanlara göre bu rakamlar ‘salgın’ seviyesine ulaşmış durumda. Göz cerrahı Dr. Joern Jorgensen durumun daha da kötüye gideceği uyarısında bulundu.

Dr. Jorgensen, çocukların ergenlik çağında çok önemli bir dönemde kapalı alanda cihaz başında kalmalarının yeterli dopamin alamadıkları anlamına geldiğini ve bunun da gözlerine zarar verdiğini söyledi. İkinci faktör ise telefon ve tabletlere yüzünden birkaç santim uzakta bakarak geçirilen süredir ki bu da miyopluk ya da kısa görüşlülük gelişmesine neden oluyor.

ÇOCUKLAR DIŞARI ÇIKMIYOR, YAŞADIĞIMIZ ŞEY BİR SALGIN

Londra'daki muayenehanesinde çalışan ve dünya çapında 44 göz cerrahisi kliniğinin CEO'su olan Dr. Jorgensen, Çin’in bazı bölgelerinde miyopluk seviyelerinin yüzde 30'dan yüzde 95'e ve üzerine sıçradığı bilgisini veren Dr. Jorgensen, çocukların boş zamanlarını geçirme biçimlerinde büyük bir değişiklik yapılmazsa aynı durumun dünya genelinde yaşanacağı konusunun dikkatle altını çizdi.

Jorgensen, “Çocuklar önceki nesiller kadar dışarı çıkmıyor, ihtiyaç duydukları her şey cihazlarında önlerinde. Bu da hayatlarının kritik bir döneminde doğal güneş ışığı alamadıkları anlamına geliyor ve bu da miyopide çok belirgin bir artışa neden oluyor. Durum endişe verici ve gördüğümüz şey bir salgın” dedi ve ekledi:

“Gün ışığında futbol oynamak, herhangi bir spor yapmak ya da sadece arkadaşlarla oynamak için dışarı çıkmak, dopamin salgılayan kimyasal bir sürece neden olur. Bunun, gözde miyopluğa neden olan büyüme türüne karşı bir engelleyici olduğunu biliyoruz. Gözün yatay kısmı uzar ve büyümeye devam ederek odaklanmayı zorlaştırır. Çocukları dışarı çıkmaya ve daha fazla spor yapmaya teşvik edebiliriz, ancak sosyal medyanın hayatlarında bu kadar önemli bir rol oynamasıyla zaten olanları tersine çeviremezsiniz.”

Dr. Jorgensen, ikinci zarar verici faktörün ise gençlerin yaptıkları yakın işlerin miktarı olduğunu söyledi, “Yüzden birkaç santim uzakta bir ekrana sahip olmak, gözlerin daha az kırpışması ve saatlerce yakın görevlere odaklanırken aşırı telafi anlamına gelir. Gözdeki kasların gerilmesi ve lensin kayması, göz küresinin kademeli olarak uzamasına ve uzaktaki nesnelere odaklanma şeklimizin zarar görmesine neden olur” ifadesine yer verdi.

MİYOP HASTALIĞI BAŞKA SORUNLARA DA NEDEN OLUYOR, KÖRLÜĞE KADAR GİDEBİLİYOR

Dr. Jorgensen, “Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) tedavisi NHS'nin (Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Sistemi) karşı karşıya olduğu en büyük maliyetlerden biri ve kaynaklar üzerinde büyük bir yük oluşturuyor. YBMD tedavisinde kullanılan ilacın tek bir enjeksiyonu 1.000 sterlin ve hastanın her ay bu enjeksiyonu yaptırması gerekiyor, aksi takdirde kör olma riski var” dedi ve şu bilgileri verdi:

“Ciddi görme azlığı, glokom ve retina dekolmanı gibi diğer ciddi durumların gelişme olasılığını da önemli ölçüde artırmaktadır. Bu çok ciddi bir durum, yüksek miyopluk vakalarına 30 kat daha sık rastlıyoruz ve bu da göz hastalıklarının dört nedenini tetikliyor; katarakt, glokom, retina dekolmanı ve makula dejenerayonu.”

TELEFON VE TABLETLER ‘BEBEK BAKICISI’ OLARAK KULLANILIYOR

Batı Yorkshire, Wakefield'daki Pinderfields Hastanesi'nden Dr. İrfan Jeeva, dijital cihazlara maruz kalma nedeniyle daha fazla gencin gözlüğe ihtiyaç duyduğunu söyledi.

Telefon, tablet ve televizyonların sıklıkla 'bebek bakıcısı' olarak kullanıldığını söyleyen Dr. Jeeva, ebeveynleri çocuklarının ekran başında geçirdikleri zamanı sınırlamaları konusunda uyardı, “Bu konuda hala bir şeyler öğreniyoruz, ancak ekrana daha fazla maruz kalmanın görsel sağlığınızı, zihinsel sağlığınızı, fiziksel sağlığınızı ve duygusal sağlığınızı etkileyebileceğine inanmam için yeterli veri var” dedi.

ARAŞTIRMA SONUÇLARI ÇOK ŞEY ANLATIYOR

Global Myopia Awareness Coalition (Küresel Miyopluk Farkındalık Koalisyonu) tarafından yapılan araştırma, günümüzde çocukların yarısından fazlasının (yüzde 52) ebeveynlerinin küçükken oynadıklarından daha az dışarıda oynadığını ortaya koydu.

Her üç ebeveynden biri (yüzde 31) çocuklarının ekran bağımlısı olduğuna inanırken, yüzde 54'ü çocuklarının televizyon izlemeye, video oyunları oynamaya veya tabletle etkileşime girmeye daha az zaman ayırmasını istediklerini söyledi.

Ebeveynlerin 10'da dördünden fazlası (yüzde 45) yüksek ekran süresinin göz sağlığı üzerinde olumsuz bir etkisi olabileceğinin farkında değilken, yüzde 51'i açık havada vakit geçirmenin miyopluğu geciktirebileceğini bilmiyordu.

YÜZDE 20’DEN 50’LERE ÇIKTI

Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Abdullah Özkaya, hem ülkemizde hem de dünya genelinde Z kuşağı için göz bozukluklarında ciddi bir artış olduğunu doğruladı, “Özellikle uzak görme sorunu olarak tanımladığımız miyop sıklığı dünya genelinde çok ciddi bir artış gösterdi. Genelde 2000’li yılların başında yüzde 20 olarak bildirilen çocukluk çağı miyop görme bozukluğu dünya genelinde yer yer değişmekle beraber yüzde 40’lara 50’lere ulaştı” dedi.

“Artış durumu için 'salgın' demek doğru olur mu?” diye sorduğumuz Prof. Dr. Özkaya, “Tabii salgın yani pandemi kavramı tüm dünyayı etkileyen enfeksiyon hastalıkları için kullanılıyor. Bilimsel dille direkt tanım olarak bir miyop pandemisi var diyemesek de böyle bir durum söz konusu” cevabını verdi.

NE KADAR ÇOK EVDE GEÇİRİLEN SÜRE O KADAR ÇOK MİYOP

Çocukların daha az dışarı çıkmasının göz bozukluklarının artmasında büyük bir etken olduğunu, bunun bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçek olduğunu söyleyen Özkaya, “Ne kadar çok yakına bakış ne kadar çok evde geçirilen süre o kadar sık miyop anlamına geliyor” dedi ve şu detayları verdi:

-- Ne kadar çok dışarıda geçirilen vakit o kadar az miyop diyoruz. Özellikle pandemi döneminde eve kapanan ve uzaktan eğitim almak durumunda kalan çocuklarda devamlı yakın çalışma durumu ortaya çıktığı için tüm dünyada zaten artmakta olan miyop sıklığı daha da arttı. En büyük etkenin de bu olduğunu söyleyebiliriz.

-- Ben kişisel olarak bu durumu evrimsel bir dönüşüm olarak değerlendiriyorum. Genel bir kavram olarak miyop rahatsızlığı olan kişilerin gözlük takmayan (emetrop), hipermetropisi olan (yakın görme sorunu) olan kişilere göre yakın görmeleri daha iyidir. Yani miyoplar yakını diğer insanlara göre daha iyi görürler.

-- Çocukluk çağından itibaren yaşantısının büyük bölümü kapalı alanlarda geçen insanlarda da böyle bir evrimsel değişimin gelişmekte olduğunu görüyoruz.

-- Devamlı dijital ekran kullanımı, devamlı yakın çalışma, günde 2-3 saatten fazla cep telefonu kullanımı gibi durumlar bir araya geldiğinde günlük hayatta neredeyse uzak görmemizi hiç kullanmaz olduk. O nedenle tüm insanlığın gözleri miyopiye doğru bir değişim gösteriyor gibi bir durum söz konusu.

-- Tabii bu yüzyıllar boyunca gelişecek bir süreç ve şu an için bu bir tahminden öteye bir durum olmadığını söyleyebiliriz.

BU İŞARETLERE ÇOK DİKKAT EDİN

Küçük yaşta meydana gelen göz bozukluklarını özellikle de miyopiyi anlamanın en önemli ipucunun çocuğun bizim belli mesafelerden çok rahat gördüğümüz şeyleri görememesi olduğundan bahseden Özkaya, "Bunun haricinde gözlerini kısarak bakmak da miyop görme bozukluğu olan çocuklarda önemli bir bulgu. Özellikle okulda öğrenme güçlüğü, tahtayı görmekte zorlanma gibi sorunlar da tanıda yol gösterici oluyor" dedi.

MİYOPİNİN ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN AİLELERE KRİTİK ÖNERİLER

Prof. Dr. Abdullah Özkaya, ailelere çocukluk çağı miyopisinin ve göz problemlerinin önüne geçmek için önerileri sıraladı:

-- Bu konuda en basit öneri gerekmedikçe dijital ekran kullanımından kaçınmak. Bu ne demek peki? Zaten çocuklar derslerini çalışırken çok ciddi yakın mesafe çalışması yapıyorlar. Bu, miyop gelişimine ciddi bir etki yapıyor. Bir de üzerine telefon ve tablet kullanımı gelince, bunların kullanımı da uzun süreler olunca miyop gelişimi kaçınılmaz oluyor. Biz de çocuklarımıza az ders çalış diyemeyeceğimize göre gereksiz dijital ekran kullanımını engellemeliyiz.

-- Benim genel önerim şöyle oluyor; 0-3 yaş arası mutlaka ekran diyeti yapılmalı, yani hiç ekran önermiyoruz. 3-10 yaş arası günde en fazla 1,5-2 saat ekran kullanımına müsaade ediyoruz. Bunun da yarısı interaktif ekran yarısı da pasif ekran, yani yarısı tablet yarısı televizyon olacak şekilde olmasını öneriyoruz.

-- Gönül ister ki çocuklarımızı dijital ekrandan hep uzak tutalım, ama diğer taraftan çağımızın gerçeklerinden de kaçamayacağımız malum. 10 yaş sonrası dönemde ise, genç hastalara tüm süreci anlatıyoruz, ne kadar az dijital ekran o kadar sağlıklı gözler diyoruz. Daha büyük ekranların daha az zararlı olduğunu da ekliyoruz.

-- Ben günlük pratiğimde sağlıklı çocuklar için yılda bir kez muayene öneriyorum. Fakat gözlük takan, göz kayması olan veya göz tembelliği gibi sorunları olan çocuklar için daha erken yani 3-6 ay arası periyodlarda kontroller gerekebiliyor.