Dumping sendromu nedir, neden olur?

Mide kanseri nedeniyle midenin tamamının ya da bir kısmının alındığı ameliyatlarda, alınan karbonhidrattan zengin besinlerin ince bağırsağa hızlı geçişine bağlı oluşturduğu şikayet ve bulgular durumudur. Günümüzde artan bariatrik cerrahi operasyonları sonrası daha çok gündeme gelmiştir.

Dumping sendromu nedenleri

Mide cerrahisinin şekli dumping sendromunun şiddetini belirler. Cerrahi nedenler arasında gastrojejunostomi, gastrik bypass ameliyatları, mide ülseri ameliyatları sayılabilir. Cerrahi olmayan sebepler arasında da diyabet hastalığı, bazı viral hastalıklar ve idiopatik nedenler bulunur.

Dumping sendromu belirti ve bulguları

Dumping sendromunun hafif belirtileri pilor koruyucu olmayan mide ameliyatı geçirmiş hastaların yaklaşık %20-50 kadarında görüşebilir. %1-5 kadarında şiddetli belirti ve bulgular görülür. Erken dumping, geç dumpinge göre daha sık görülür.

Dumping sendromu erken ve geç dumping olarak ikiye ayrılır

Erken dumping: Gıda alımından 10-30 dakika sonra şikayetler başlar. Alınan karbonhidrattan zengin gıdanın (basit şeker içeren) hızla ince bağırsağa geçmesi sonucu yüksek ozmolaritesi (yoğunluğu) nedeniyle bağırsak hücre duvarından bağırsak lümenine yani bağırsak içine yoğun sıvı çekmesi sonucunda başta bağırsak duvarında gerginliğe yol açarak, kramp tarzı şiddetli ağrıyla birlikte aşağıdaki bulgulara neden olur.

-Kramp tarzı karın ağrısı
-Bulantı
-Kusma
-Tansiyonda düşme
-Bayılma
-Çarpıntı
-İshal

Geç dumping: Gıda alımından 1-3 saat sonra şikayetler ortaya çıkar. Yüksek karbonhidrat ve basit şeker içeren gıdaların ince bağırsağa geçişi sonrasında kan şekeri hızla yükselir, buna reaksiyon olarak pankreastan yüksek miktarda insülin salgılanır. Bunun sonucunda hipoglisemi gelişir ve buna bağlı şikayet ve bulgular ortaya çıkar. Sıklıkla operasyondan aylar ile yıllar sonra gelişebilir. Şikayet ve bulgular kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) ile ilgilidir.

-Hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü)
-Terleme
-Titreme
-Bayılma
-Halsizlik
-Göz kararması
-Baş dönmesi
-Yorgunluk

Dumping sendromu tanısı nasıl konur?

Geçirilen cerrahinin tipi, şikayet ve bulgular önemlidir. Benzer şikayetlere yol açan diğer hastalıklarla ayırıcı tanı için şu testler yapılır.

Glikoz tolerans testi: Açlık sonrası glikoz içeren bir sıvı içirilir ve 2 saate kadar her 30 dakikada 1 alınan kanda kan şekeri seviyesine bakılır.

Mide boşalma testi: Normal şartlarda mide çıkışındaki kapakçık (pilor) sayesinde alınan gıdanın içeriğine bağlı olarak 2 -6 saat içerisinde mide boşalır. Bu testte radyoaktif madde içeren gıda tüketilir ve X Ray tarayıcı ile (skopi) sindirim sistemi hareketleri ve gıdanın mideyi ne kadar sürede terk ettiği ölçülür.

Gastroskopi: Anestezi altında ucunda kamera ve ışık olan 0,9 cm ya da daha ince hortum benzeri flexible bir cihaz (endoskop) ile ağızdan itibaren yemek borusu mide ve ince bağırsağın bir kısmı incelenir. Yapılan cerrahi işlemle ilgili ya da mide ve bağırsak sistemindeki varsa ilgili bir anormallik tespit edilir.

Baryumlu grafi (Radyolojik testler)

Hastaya baryum içirilerek röntgen ve hareketli röntgen (skopi) ile baryumun izlediği yol ve sindirim sisteminde varsa herhangi bir tıkanıklık durumu tespit edilir.

Dumping sendromunun tedavisi

Diyet: Bu tür hastalardaki en önemli tedavi diyette yapılacak değişikliklerdir. Karbonhidrattan ve basit şekerlerden kaçınılmalı, proteinden zengin lif içeriği yüksek gıdalar tüketilmelidir. Liften zengin gıdaların tüketilmesi mide boşalmasını ve bağırsağa hızlı geçişi geciktirdiği için belirtileri önleyebilir. Gıdalarla birlikte sıvı tüketilmemesi mide boşalmasını hızlandıracağı için önemlidir. Gıdalar iyi çiğnenmeli ve yavaş tüketilmelidir. Az az ve sık sık olacak şekilde 6-7 öğün yapılması önerilir.

İlaçlar: Diyette yapılan değişikliklere rağmen dumping belirtileri devam eden hastada ilaç tedavisi düşünülebilir.

Cerrahi tedavi: Diyet ve endoskopik anostomoz daraltıcı işlemlere yanıt vermeyen hastalara cerrahi müdahale yapılabilir. Gastrik bypass geçirmiş dumping sendromu gelişen hastalarda çeşitli revizyon ameliyatları yapılabilir. Bu operasyonlar 7-8 saati bulabilen, zor ve deneyim gerektiren ameliyatlardır.

Dumping sendorumunda nelere dikkat etmeliyiz?

-Öğünlerde çok fazla yemek yemekten kaçınılmalı
-Glisemik indeksi yüksek basit şekerli ürünlerden kaçınılmalı
-Yağlı ve kızarmş gıdalardan uzak durulmalı
-Yüksek oranda karbonhidrat içeren ekmek ve hamur işi gıdalardan kaçınılmalı
-Milkshake, latte, hazır meyve suları gibi şekerli içeceklerden uzak durulmalı
-Yüksek fruktoz içerdiği için taze meyve suları da sınırlı tüketilmeli
-Mayonez ve gıda soslarından uzak durulmalı
-Gıdalar iyi çiğnenmeli
-Öğün sırasında ve hemen sonrası sıvı tüketilmemeli
-En az 6-7 öğün yapacak şekilde ve proteinden ve liften yüksek besinler tüketilmeli