Pelteklik düzelebilir!

Bireyler bazı konuşma seslerinin doğru telaffuz edilememesi sonucu ortaya çıkan peltekliğin kalıcı olduğunu sanmakta, genellikle ağız ve diş yapısından durumun kaynakladığını düşünerek çeşitli ortodonti tedavileri görmekte ve sorunda kısmi düzelmeler olsa da yaşadıkları pelteklik sorunu devam ettiğini görmektedir. Yaşanılan bu durum bireyin iletişim özeliklerini etkilemekte ve sosyal ortamlarda konuşmaktan kaçınmasına ve çeşitli özgüven sorunlarına yol açabilmektedir.

Peltek konuşma, “s” ve “z” gibi bazı konuşma seslerinin ağız içerisinde olması gerektiğinden farklı yerlerde ve şekilde üretilmesi durumunda ortaya çıkan bir artikülasyon bozukluğudur. Bu konuşma sesleri ağız içerisinde havanın yoğunlaştırılıp belirli şekillerle dışarı çıkarılması esnasında üretimi sağlanan seslerdir. Bu sesler sürtünmeli seslerde olarak tanımlanır. Ağız içerisinde havanın doğru şekilde çıkışı sağlanamadığında, bu eslerin farklı (hışırtılı yani dişe değdirerek, dişlerin yanlarındaki boşluklardan veya dilin iki dişin arasından dışarı çıkarılmasıyla) hatalı üretimleri görülmektedir. Bu durum genellikle çocukluk döneminde konuşma seslerinin kazanımı döneminde hatalı kodlanarak öğrenilmekte ve bu hatalı üretim davranışı pekiştirilerek alışkanlık haline gelmekte, ergenlik ve erişkinlik döneminde de kullanımına devam edilebilmektedir. Konuşma sesi bozukluğu, ebeveynler de bulunan benzer sorunlar doğrultusunda kalıtsal olarak aktırılabileceği gibi ağız içerisinde görülen anatomik sorunlar, ortodontik bozukluklar temelli de olabilmektedir. Böyle durumlarda ilk ortadontik tedavi ardından işlevsel kazanımın sağlandığı, doğru üretimin öğretildiği konuşma terapisi çalışmaları önerilmektedir.

Yaşın ilerlemesi ile, kazanılan hatalı konuşma üretimi davranışının pekişmesi sağlanarak, bozuk üretim alışkanlık haline gelebilecek ve bu durumun terapilerdeki sağlanan başarı sürecini uzatabilecek ve hatta tam kazanımı sağlamada sorunlara yol açabilecektir. Bu sebeple erken yaş dönemi, gerekli düzelmenin sağlaması için ideal dönem olarak ele alınmaktır. Kısa bir süre içerisinde hatalı üretimin alternatifi olarak doğru üretim alışkanlığı ile değiştirilmesi için kazanım sağlanmakta, bu yeni üretim davranışı pekiştirilerek hatalı üretimin alternatifi olarak kazanımın korunması hedeflenmektedir. Fakat erişkinlik döneminde de terapi çalışmalarıyla da başarı sağlanabilmektedir. Sorunla başa çıkmak için hemen bir dil ve konuşma terapistine başvurarak ve ilgili yönlendirmeleri takip ederek pelteklik sorunundan kurtulabilirsiniz.