Nadir görülen bir yeme bozukluğu var, cam ve mobilya yiyor… ‘Yeni bir kanepe aldım, onu da yemeye çalıştı’

Galler'in Blackwood kentinde yaşayan 25 yaşındaki Stacey A'Hearne, üç yaşındaki kızı Wynter'ı sürekli takip etmek zorunda. Çünkü Wynter, normalde yenmeyen ev eşyalarına karşı istek duymasına yol açan alışılmadık bir yeme bozukluğu olan pika hastalığından mustarip.

Ufaklığı bir fotoğraf çerçevesini parçalayıp cam parçalarını yemeye çalışırken yakalayan genç anne, hatta yeni bir kanepe aldığını, kızının ondan da parçalar kopardığını söyledi.

'TÜM EVİ YİYOR!'

"Kelimenin tam anlamıyla tüm evi yiyor. Yepyeni bir kanepe aldım ve ondan parçalar kopardı. Normal yiyeceklerle arası çok iyi değil ama oturup bir süngeri bile yiyebiliyor” diyen Stacey, kızının alışılmadık yeme alışkanlıklarını ilk kez bebekken fark etmiş ancak büyüme dönemi davranışları olduğunu düşünerek önemsememiş.

Stacey, aynı zamanda otizmli olan Wynter'ı duvarlardan sıva, kanepenin içinden köpük yerken ve mama sandalyesinin kenarını kemirirken yakaladığını anlattı, “Hatta yürümeye başladığında fotoğraf çerçevelerini parçalamasını ve cam parçalarını yemeye çalışmasına bile şahit oldum. Geceleri uyanıp karyolasını ve içinde uyuduğu battaniyeyi dahi yemeye çalışıyordu. Yaklaşık sekiz fotoğraf çerçevesini kırdı ve camları yemeye çalıştı. Ne olursa olsun yememesi gereken şeyleri yemenin bir yolunu buluyor. Neyse ki onu çok yakından izlediğim için kendine hiç zarar vermedi. Ama onu izlemek tam zamanlı bir iş” dedi.

'ATIŞTIRMALIKLARI DEĞİL MAMA SANDALYESİNİ YEMEYİ TERCİH EDİYOR'

Wynter 13 aylık olana kadar konuşma ve yürüme gibi yaşının gerektirdiği gelişim süreçlerini tamamlıyordu ancak işler kısa süre içinde değişti. Küçük kız konuşamaz hale geldi ve yeme alışkanlıkları artmaya başladı.

“Bebekler her zaman ağızlarına bir şeyler atmaya çalışırlar ancak kızım bunu çok sık yapmaya başladığında artık normal olmadığını düşünmeye başladım. Pika, otizmli çocuklarda daha yaygın olabiliyor, ki Wynter'da da var. Bence bu duyusal bir şey ve farklı dokuları arzuluyor. Kızımın çok ağır otizmi var, bu da fazla konuşmadığı ve bazı davranış sorunları olduğu anlamına geliyor” diyen Stacey, şunları söyledi:

“Wynter'ı atıştırmalıklarla birlikte mama sandalyesine koyuyorum ama o mama sandalyesini yemeyi tercih ediyor. Otizmi uykusunu gerçekten etkiliyor ve çok sık uyanıyor. Pika hastalığı ise tam anlamıyla geceleri ortaya çıkıyor. Gece 2'de uyanıyor, onu karyolayı ve battaniyeleri yerken buluyorum. 7/24 gözümün üzerinde olması çok yorucu ama iyi bir rutine girdim ve onun ihtiyaçlarını anlıyorum.”

‘Duyusal oyun zamanı' sağlamanın Wynter'ı sıra dışı yeme alışkanlıklarından uzaklaştırmaya yardımcı olduğunu keşfeden Stacey, “Otizmli çocuklar dokunabildikleri ya da ses çıkarabildikleri duyusal şeyleri severler. Onun için özellikle pika hastaları için tasarlanmış, farklı dokularda çiğneyebileceği bir kolyem var. Ayrıca farklı şekillerdeki makarna gibi dokunabildiği ya da oynayabildiği şeyler de yiyebileceği seçenekler arasında. Doktorlar yapabileceğimiz pek bir şey olmadığını söyledi. Onun için iyi değil ama cam olmadığı sürece aşırı tehlikeli de değil. Sadece onu çok yakından takip etmem gerekiyor ve umarım önünde sonunda bunu atlatır” dedi.

                                                                   * * * * *

Pika hastalığının ortaya çıkma nedenlerini sorduğumuz Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzman Dr. Bilal Dinç, “Pika sendromunun ortaya çıkma nedenleri tam olarak bilinmese de, çeşitli faktörlerin bu durumu tetiklediği düşünülüyor” dedi ve şu detayları verdi:

-- Demir, kalsiyum, çinko, B1 vitamini, B6 vitamini gibi besin maddelerinin eksikliği, pika sendromunun ortaya çıkmasına yol açabilir.

-- Aile içi iletişim sorunları, anne babanın ayrılması, çocuk istismarı gibi psikolojik ve sosyal faktörler, pika sendromuna neden olabilir.

-- Özellikle yetersiz beslenmenin yaygın olduğu bölgelerde, insanlar açlıklarını bastırmak ve karınlarını tok hissetmek için toprak gibi maddeleri tüketebilir.

-- Dopaminerjik sistemdeki bozulmalar da pika sendromu ile demir eksikliği arasındaki ilişkiyi oluşturabilir.

-- Bu nedenlerin yanı sıra, bazı kültürel alışkanlıklar da pika sendromunun görülmesine katkıda bulunabilir. Örneğin, bazı topluluklarda hamile kadınlara sabah bulantılarını azaltmak için çamaşır kolası yedirme alışkanlığı vardır ve bu durum pika olarak adlandırılmaz.

PİKANIN BELİRTİLERİ YUTULAN MADDEYE GÖRE DEĞİŞİYOR

Pika hastalığının belirtilerinin yutulan maddeye ve ortaya çıkan komplikasyonlara bağlı olarak değiştiğinden bahseden Uzman. Dr. Bilal Dinç, “Karın ağrısı, kabızlık, ishal ve dışkıda kan görülebilir. Özellikle toprak yenmesi ile yutulan maddeler paraziter hastalıkların da oluşumuna neden olabilir. Sert maddelerin yenmesi diş hasarı, diş çürüğü veya diş enfeksiyonlarına yol açabilir. Nadiren civa ya da kurşun zehirlenmesine ilişkin belirtiler oluşabilir. Bağırsak tıkanıklığı veya delinmesi gibi ciddi komplikasyonlar gelişirse şiddetli genel durum bozukluğu, karın ağrısı, ateş, kusma gibi yakınmalar görülebilir” dedi.

GENELLİKLE ÇOCUKLARDA GÖRÜLÜYOR

Dinç, “Pika hastalığı, genellikle çocuklarda ve bazen gebe kadınlarda görülür. Çocuklarda en yüksek sıklıkla 2-3 yaş arasında izlenir ve öğrenme güçlüğü olan çocuklarda sıklık yüzde 25'lere kadar yükselebilir” dedi ve ekledi:

“Genel olarak, pika hastalığı her yaş grubunda görülebilir ancak en sık 2-6 yaş arası çocuklarda rastlanır. Olguların yaşları 10 ay ile 14 yaş arasında değişebilir ve pika başlama yaşı 8 ay ile 13.5 yaş arasında olabilir. Pika hastalığı, otizmli bireylerde daha dikkat çekici bir şiddetle ortaya çıkabilir ve bu durum, kapsamlı bir gelişim öyküsü, yaşam çevresi ve mevcut tıbbi durumun değerlendirilmesini gerektirir. Tedavi sürecinde, tam kan sayımı ve demir düzeyi gibi testlerle besin eksikliklerinin incelenmesi önemlidir."

BU HASTALIĞIN TÜRKİYE'DE GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?

Uzman. Dr. Dinç, pika hastalığının Türkiye'deki ve dünyadaki görülme sıklığına dair kesin verilerin sınırlı olmakla birlikte, mevcut araştırmalar ve raporların bazı genel eğilimler hakkında bilgi verdiğini söyledi: 

-- Araştırmalar, özellikle düşük sosyoekonomik düzey, ihmal, istismar, yetersiz anne çocuk etkileşimi gibi faktörlerin pika hastalığı ile güçlü bir ilişkisi olduğu gösteriyor.

-- Dünya genelinde ise hamilelik sırasında pika davranışının bildirildiği ve en yaygın olarak kırsal ülkelerde ve düşük gelirli ailelerde görüldüğü ifade ediliyor.

-- Hamile ve postpartum dönemde olan kadınların araştırıldığı bir meta-analizde pika prevalansının yüzde 27.8 olduğu saptanmıştır.

-- Pika hastalığının, özellikle uyaran azlığı ve ebeveyn ihmalinin olduğu ortamlardan öğrenilmiş bir davranışın sonucu olarak ortaya çıkabileceği ve düşük sosyoekonomik düzey, ihmal, istismar, yetersiz anne-çocuk etkileşimi ile güçlü bir ilişkisi olduğu gösterilmiştir.