Kızamık vakaları her geçen gün artıyor, aşılama oranları ise düşüyor! Türkiye’de durum ne? Kızamık yeni bir pandemiye neden olur mu?
Güncelleme Tarihi:
Kızamık, aşısı olan ve son 50 yıldır kontrol altına alınan bir hastalık. Ancak Covid-19 pandemisiyle beraber başlayan aşı karşıtlığı, son birkaç yıldır kızamık vakalarının hiç olmadığı kadar artmasına neden oluyor. Tüm dünyada ve Türkiye’de aşılanmayan binlerce hatta milyonlarca çocuk ölümcül hale gelebilen kızamık tehdidi altında.
Geçtiğimiz hafta ABD'nin Teksas eyaletinde 22'si çocuk olmak üzere 24 kişi kızamığa yakalandı. Son yıllarda çocuk aşılama oranlarının azaldığı eyalette 9 hasta da kızamık sebebiyle hastaneye kaldırıldı.Uzmanlar eyalette artan kızamık vakalarını bir salgın olarak nitelendiriyor ve ileride durumun daha da kötüleşeceğinin altını çiziyorlar.
Öte yandan bu artış tüm dünyada ve Türkiye'de de söz konusu. Öyle ki ülkemizde 2021’de 51, 2022’de 125 olarak kayda geçen vaka sayısı 2023’te 4 bin 959’a yükselmişti.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin (CDC) tahminlerine göre, dünya çapında 2023'te tahmini 10,3 milyon kızamık vakası vardı ve bu 2022'ye göre %20'lik bir artış anlamına geliyor.
Kızamık, iki doz kızamık aşısıyla önlenebiliyor; ancak 2023'te dünya genelinde 22 milyondan fazla çocuk ilk doz kızamık aşısını olmadı. Dünyanın en bulaşıcı insan virüslerinden biri olan kızamık salgınını önlemek ve toplumları bu virüsten korumak için her ülke ve toplumda iki doz kızamık aşısının yüzde 95 veya daha fazlasının uygulanması gerekiyor.
Kızamık, solunum yollarını enfekte eden ve vücuda yayılan, ateş ve döküntüye neden olan son derece bulaşıcı bir virüsün neden olduğu bir hastalıktır. En şiddetli vakalarda körlük, zatürre ve ensefalit (beyin iltihabı) gibi ölümcül komplikasyonlara yol açabilir. Dünya Sağlık Örgütü'nün son verilerine göre 2023 yılında kızamıktan 100 binden fazla kişi hayatını kaybetti, bunların çoğunluğunu çocuklar oluşturuyor.
‘EN BÜYÜK SEBEP AŞI KARŞITLIĞI’
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul, son zamanlarda kendisinin de kızamık vakalarıyla karşılaştığını söyledi, “Kızamık vakalarında gözle görülür bir artış söz konusu. Bunun en önemli sebebi elbette aşılama oranlarının düşüyor olması. Covid-19 pandemisi ile ortaya çıkan aşı karşıtlığı çocukluk dönemi aşılarına da sıçramış durumda. Aşı karşıtı aileler çocuklarına kızamık aşısı da dahil olmak üzere çocukluk dönemi aşılarını yaptırmak istemiyor. Bu da vakaların artmasına neden oluyor” diye konuştu.
Vakaların artmasının bir diğer nedeninin de göçme sayısının artması olduğundan bahseden Ertuğrul şunları söyledi: “Ülkeye giren göçmenlerin aşı geçmişlerini bilmiyoruz. Türkiye’de pandemi öncesi kızamık aşılama oranları oldukça yüksekti. Çok uzun yıllardır toplumsal bağışıklığı kazanmış durumdaydık. Ancak hem aşı karşıtlarının artması hem de aşı olup olmadığını bilmediğimiz yabancılar vakaların artmasına neden oluyor.”
Vaka sayılarının artması, 1 yaşın altında kızamık hastalığının daha ağır ve hatta ölümcül seyretmesi nedeniyle Sağlık Bakanlığı Bağışıklama Danışma Kurulu tarafından kızamık aşısının ilk dozunun dokuzuncu ayda yapılmasına karar verildi. İkinci doz 12. ayda ve (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48. ayına girmiş olan tüm çocuklara üç doz olarak ücretsiz uygulanmaktadır.
KIZAMIK VAKALARININ ARTMASI YENİ BİR PANDEMİYE NEDEN OLUR MU?
Kızamık aşılarının yapılmamasının bir pandemiye sebep olup olmayacağını da sorduğumuz Ertuğrul, “Kızamık vakaları her geçen gün artıyor ama Türkiye’de toplumsal bağışıklık söz konusu. Aşılanmış milyonlarca insan var. Bu da olası bir pandeminin önüne geçer. Kızamık vakalarının ciddi bir salgına dönmesi durumunda ek doz aşı yapılabilir” dedi ve ekledi:
“Ancak kızamığın özellikle çocuklara ölümcül olduğunu unutmayalım. Bir pandemiye sebep olmaz diye aşılanmayı önemsememek çok riskli. Hastalık akciğer tutulumu ile seyredebilir veya ikincil bakteriyel akciğer enfeksiyonlarının gelişmesine zemin hazırlayabilir. Ayrıca merkezi sinir sistemi tutulumu hastalığın en ağır formudur. Menenjit ya da ensefalit gibi beyin enfeksiyonlarına yol açabilir. Kalıcı hasar bırakabilir ve ölümle sonuçlanabilir.”
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği’ne göre, kızamığın son 50 yıldır, çok etkili aşısı var. Kökü kazınabilir, insanlık için sorun olmaktan çıkarılabilir. Aşı dünya çapında 2000-2015’de kızamık ölümlerinde %79’luk bir düşüşe neden oldu. Tahminen 20.3 milyon ölümü önledi.
