Oruç ve kilo yönetimi: Bilimsel gerçekler ne diyor?
Güncelleme Tarihi:
Oruç tutmak kilo vermeye yardımcı olabilir mi? Uzman Diyetisyen Elif Melek Avcı Dursun, orucun metabolizma ve kilo yönetimi üzerindeki etkilerini bilimsel verilerle değerlendirerek, sağlıklı ve sürdürülebilir kilo kaybı için dikkat edilmesi gereken noktaları açıkladı.
Oruç tutmak kilo kaybına neden olabilir mi?
Bilimsel araştırmalara göre, oruç sırasında kalori alımının azalması, insülin seviyelerinin düşmesi ve yağ yakımının hızlanması gibi faktörler kilo kaybına katkı sağlayabilir.
Kalori alımının azalması: Oruç süresince beslenme süresi kısıtlandığı için günlük alınan kalori miktarı doğal olarak azalabilir. Bu da kilo kaybına yol açabilir (Varady et al., 2015).
İnsülin seviyelerinin düşmesi: Açlık sırasında insülin seviyeleri düşer ve vücut yağ yakımına yönelir. Bu durum özellikle aralıklı oruç (intermittent fasting) üzerine yapılan çalışmalarla desteklenmiştir (Anton et al., 2018).
Metabolik adaptasyon: Uzun süreli oruç uygulamalarında (örneğin Ramazan ayında) vücut metabolizmayı yavaşlatabilir. Bu da zamanla kilo kaybının zorlaşmasına neden olabilir (Longo & Mattson, 2014).
BAKMADAN GEÇME!
Oruç tutarak sürdürülebilir kilo kaybı sağlanır mı?
Her ne kadar oruç kilo kaybına destek olsa da, uzun vadede sürdürülebilir bir kilo yönetimi için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır:
Beslenme düzeni: Oruç sırasında düşük kalorili, besleyici ve dengeli bir diyet uygulanırsa kilo kaybı daha sağlıklı olur. Ancak iftar veya sahurda aşırı yeme veya sağlıksız besinlere yönelme durumunda kilo alımı da mümkündür (Hajek et al., 2013).
Kas kaybı riski: Yetersiz protein alımı, kas kaybına yol açabilir. Bu nedenle protein açısından zengin besinler tüketilmeli ve hafif direnç egzersizleri yapılmalıdır (Tinsley et al., 2015).
Su ve elektrolit dengesi: Açlık süresince sıvı tüketimi azaldığında, vücut su kaybeder ve bu durum bazen kilo kaybı gibi algılanabilir. Ancak bu gerçek bir yağ kaybı değildir (Stote et al., 2007).
BAKMADAN GEÇME!
Oruç ve metabolizma üzerine etkileri
Oruç sürecinin metabolizma üzerindeki etkileri de göz ardı edilmemelidir:
Metabolizma hızında değişiklik: Kısa süreli açlıklar (16-24 saat) metabolizmayı hızlandırabilir. Ancak uzun süreli ve düşük kalorili açlıklar metabolik adaptasyona neden olabilir ve kilo verme hızını düşürebilir (Moro et al., 2016).
Bağırsak sağlığı ve oruç: Oruç sırasında bağırsak mikrobiyotası değişebilir ve bu da kilo yönetimini etkileyebilir (Cresci et al., 2019).
Uzmanlar ne diyor?
✅ İftarda ve sahurda dengeli beslenin: Aşırı yemekten kaçının, karbonhidrat ve protein dengesine dikkat edin.
✅ Yeterli sıvı tüketin: Günlük su ihtiyacınızı karşılayarak vücudun susuz kalmasını önleyin.
BAKMADAN GEÇME!
✅ Kas kaybını önleyin: Protein alımınızı artırın ve hafif egzersizlerle kas kaybını minimuma indirin.
✅ Sağlıklı yağ tüketin: Zeytinyağı, avokado ve ceviz gibi sağlıklı yağ kaynaklarını ihmal etmeyin.
✅ Bireysel farklılıkları göz önünde bulundurun: Diyabet, tiroid hastalıkları veya metabolik sendrom gibi sağlık sorunları olan bireyler, oruç tutmadan önce bir sağlık profesyoneline danışmalıdır.
Oruç, kişiye uygun bir beslenme planıyla desteklendiğinde kilo yönetimi için etkili bir yöntem olabilir. Ancak bilinçsiz yapılan diyetler ve yetersiz beslenme, uzun vadede sağlık sorunlarına yol açabilir.