Bir detay var ki çoğu kişi yanlış biliyor... Yemek yaparken elimizi, tıraş olurken yüzümüzü kesince ne yapmalıyız? Ne zaman doktora başvurmalıyız?

Kimimiz yemek pişirirken bıçakla elimizi kesiyoruz, kimimiz de tıraş olurken yüzümüzü... Bazen de çarpma ya da düşme sonucu kolumuzda bacağımızda çizik ve sıyrıklarla karşı karşıya kalabiliyoruz.

Kesikler ve derin olmayan yaralar gündelik kazalar arasında ilk sıralarda yer alıyor. Bu tür çok derin olmayan yara ve kesikler evde kolayca tedavi edilebiliyor. Ancak sebebi ne olursa olsun, böyle yüzeysel yaralanmalara mümkün olduğunca çabuk müdahale etmek gerekiyor.

Bu tür yaraların doğru şekilde tedavi edilmesi, enfeksiyon oluşumunu önleyip iyileşme sürecini hızlandırıyor. Ancak doğru bilinen bazı yanlışlar da iyileşmeyi geciktirip durumu olduğundan kötü hale getirebiliyor.

The Washington Post'a konuşan uzmanlar, bu tür kesikler karşısında alınması gereken önlemleri ve kaçınılması gereken müdahaleleri sıraladı...

1) KANAMAYI DURDURUN

Herhangi bir yaraya müdahale etmeden önce ellerinizi mutlaka sabun ve suyla güzelce yıkayın. Hafif ve orta yoğunluktaki kesiklerin çoğunda etkilenen bölgeye hafifçe basınç uygulanmasıyla kanama kendiliğinden durur.

UC Davis Tıp Merkezi'nde acil tıp dersleri veren Julia Magana, "Temiz bir havlu ya da gazlı bez alıp kesiğin üzerine ellerinizle 5-10 dakika hafifçe bastırın" dedi. Başka birine yardım ediyorsanız elinize eldiven giymek mikropların yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.

Ne yapılmamalı?

Birkaç dakikada bir havluyu ya da gazlı bezi kaldırıp kesiği kontrol etme ihtiyacı hissediyor olabilirsiniz ama bu isteğe karşı koymaya çalışın. Zira Magana aksi takdirde kesiğin yeniden açılabileceği ve daha fazla kanamaya yol açabileceği konusunda uyardı.

2) YARAYI YIKAYIN

California'da bulunan Stanford Sağlık Merkezi'nde birincil bakım ve toplum sağlığı uzmanı olarak görev yapan Neha Narula, kanamayı durdurduktan sonra "yarayı potansiyel bakterilerden arındırmak için ılık musluk suyu ve yumuşak bir sabunla yıkama" tavsiyesinde bulundu.

Sabun ve su, kesiklerin içine girmiş küçük toz ve kum taneciklerini temizlemeye yardımcı oluyor. Ancak dilerseniz bu parçaları alkolle temizlenmiş bir cımbız yardımıyla çıkarmak da bir alternatif.

Kesiği yıkadıktan sonra temiz bir havluyla kompres yaparak kurulamak gerekiyor.

Ne yapılmamalı?

Yaraları temizlemek için yumuşak sabun ve su dışında bir şey kullanmayın. Bir başka deyişle yaraya oksijenli su, alkol veya tentürdiyot gibi ürünler sürmeyin. Narula, "Geçmişte bu tür maddelerin enfeksiyon riskini azalttığı düşünülüyordu ancak araştırma sonuçları zararlı olabildiklerine ve yaraların iyileşmesini geciktirebildiklerine işaret ediyor. Sadece musluk suyu kullanın. Evinizde varsa serum fizyolojik de kullanabilirsiniz" dedi.

3) KESİĞİN NEMLİ KALMASINI SAĞLAYIN

Kanama durup kesik kuruduktan sonra bölgeye temiz ellerle petrolatum ya da yaygın bilinen adıyla vazelin sürün. Chicago'da bulunan Northwestern Üniversitesi Hastanesi'nde başhekim olarak görev yapan acil tıp uzmanı Jim Adams, "Bir kesiğin üzerindeki nem tabakası dış dünyanın pisliğiyle iyileşen yara arasında ekstradan bir bariyer yaratarak enfeksiyonu önlemeye yardımcı olabilir" dedi. Magana da nemin kesiğin acısını azaltıp yeniden kanamayı önleyebileceğini söyledi. 

Narul, mikropların yayılmasını önlemek için elinizi vazelin kavanozuna sokmaktan ziyade tüp içindeki vazelinleri kullanmayı tavsiye etti.

Ne yapılmamalı?

Antibiyotik özellikli merhemler, mikropları savuşturmaya yardımcı olabilir. Ancak araştırmalar, bu tür ilaçların etkisinin plasebolardan daha fazla olmadığına işaret ediyor. Üstelik uzmanlar, bu tür ilaçlara karşı alerjisi olan kişilerin sayısının arttığını belirtiyor. Dahası kesiği sabun ve suyla temizlemek, genellikle enfeksiyonu önlemek için yeterli oluyor.

4) BANTLAYIN

Son olarak kesiğin üzerini kapatmaya uygun ölçülerde bir yara bandı bulun. Açılmaya eğilimli kesiklerde kelebek bantlar daha etkili olabilir. Adams, bu bantların deriyi iki taraftan çekiştirip kesiği kapatarak iyileşmeye yardımcı olduğunu belirtti. Daha büyük kesikler için ise gazlı bez ve rulo halindeki yapışkan bantları kullanmak etkili bir yol.

Bandı her kirlendiğinde ya da ıslandığında değiştirin; bu durumlar yaşanmasa bile günde bir kez değiştirmeye özen gösterin. Bandı çıkardığınızda kesiği sabun ve suyla yıkayıp temiz bir havluyla kuruladıktan sonra üzerine yeniden vazelin sürün.

Narula, küçük kesiklerin çoğunun aşağı yukarı 1 hafta içinde kendiliğinden iyileştiğini belirtti. Normal koşullarda yaranın iyileştikçe küçülmesi ve zarar görmüş doku üzerinde yeni deri oluşması gerekiyor.

Ne yapılmamalı?

"Hava alsın" demek iyi bir fikir değil. Yaraları enfeksiyona neden olan mikroplardan korumak için en az 5 gün boyunca kapalı tutmak gerekiyor. Magana, "Yarayı havalandırmak yerine nemli ve kapalı tutmak, iyileşmeyi hızlandırır" diye konuştu.

NE ZAMAN DOKTORA GİDİLMELİ?

Bazı kesikleri evde tedavi etmek mümkün ama bazıları da acilen uzmanların müdahalesini gerektiriyor.

Kesiğin düz değil tırtıklı olduğu durumlarda, kanamanın 5-10 dakika içinde durmaması halinde veya bir hayvan ya da insan tarafından ısırılma durumunda hemen bir acil servisin yolunu tutmak gerekiyor. Bazı derin kesikler ana damarı kesebildiğinden kan fışkırması gözlenebiliyor. Bu durumda da yaraya olabildiğince güçlü basınç uygulayıp ambulans çağırmak şart.

Öte yandan en küçük kesikler bile ihmal edilmemeli ve olası enfeksiyon belirtileri düzenli olarak kontrol edilmeli. Kızarıklık, iltihap ya da şişme gözlenmesi durumunda bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı. Narula, "Yaranın kapanması ve etrafında skar dokusu veya kabuk oluşması gerek. Eğer bunlar olmuyorsa bir sağlık kuruluşuna danışın" diye konuştu.

The Washington Post'un "Things to do, and not to do, when you have a cut" başlıklı haberinden derlenmiştir.